KOLNO I KURPIOWSZCZYZNA W „DZIENNIKACH” MICHAŁA RÖMERA
DOI:
https://doi.org/10.19251/rtnp/2020.12(2)Słowa kluczowe:
Kolno, Kurpiowszczyzna, Michał RömerAbstrakt
Michał Römer (Mykolas Römeris 1880–1945) był znanym polskim i litewskim prawnikiem, dziennikarzem i działaczem społeczno-politycznym. Pozostawił po sobie monumentalne dzienniki, spisane w 30 tomach. Opisał w nich rzeczywistość carskiej Rosji (guberni kowieńskiej i wileńskiej), czasy I wojny światowej, wojnę domową w Rosji, walki o niepodległość Polski i konflikt polsko-litewski o Wilno. Prezentował codzienność oraz swoje prywatne, często bardzo intymne, sprawy. W interesującym nas okresie służył w Legionach Piłsudskiego, był więźniem obozu w Szczypiornie, a po zwolnieniu zgłosił do pracy w powstającym polskim wymiarze sprawiedliwości. Ze względów osobistych przyjął pracę sędziego pokoju w nieznanym sobie zupełnie Kolnie, na północy Mazowsza, na Kurpiowszczyźnie. Przebywał tam od 14 września 1917 do 13 listopada 1918 roku. Okazał się być bardzo dobrym sędzią, zaskarbił sobie szacunek miejscowej ludności, do której odnosił się z sympatią, krytycznie jednak oceniając niektórych ziemian i księży. W swoich pamiętnikach opisał codzienność tej małej miejscowości oraz przedstawił portret jej mieszkańców.
Bibliografia
Źródła drukowane
„Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych” 1921, nr 8.
Pamiętniki
Kisielnicka J., Pamiętniki /1903–1934/, oprac. Cz. Brodzicki, A. Zagórska, Warszawa 2000.
Römer M., Dzienniki, t. 3: 1916–1919, Warszawa 2018.
Syska H., Ułomek rodzinnego chleba, Warszawa 1970.
Opracowania
Brodzicki Cz., Pamięci Żydów kolneńskich, „Studia Łomżyńskie” 1999, t. 10.
Brodzicki Cz., Kolno na Mazowszu, Łomża 2001.
Brodzicki Cz., Stosunki społeczeństwa miasta Kolna z Kurpiami, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” 1993, z. 7.
Jemielity W., Ewakuacja urzędów i ludności guberni łomżyńskiej do Rosji (1914–1918), „Studia Podlaskie” 2009/2010, t. 18.
Jemielity W., Łomżyński Dziekanat Prawosławny, „Studia Teologiczne” 1996, t. 14.
Kieniewicz S., Michał Pius Römer, „Polski Słownik Biograficzny” t. 31, Wrocław 1988-1989.
Krupka P., Michał Römer, patriota litewski i polski, „Kurier Wileński” wydanie internetowe z 6 kwietnia 2019 r.
Krysiak M., Średnia szkoła ogólnokształcąca w Kolnie w okresie międzywojennym, „Zeszyty Kolneńskie” 2006, nr 1.
Łupiński J., Clergy of the Diocese of Sejny in the Spiritual Academy in St. Petersburg in the Years 1867-1918, „Studia Teologiczne” 2013, t. 31.
Miknys R., Mykolas Römeris – lietuvos modernybės aušros metraštininkas, analitikas ir politikas, [w:] M. Römeris, Dienoraštis. 1918 m. birželio 13-oji – 1919 m. birželio 20- oji, Vilnius 2007.
Römer M., Stosunki etnograficzno-kulturalne na Litwie, Kraków 1906.
Römer M, Litwa: studyum o odrodzeniu narodu litewskiego, Lwów 1908.
Römer M., Litwini w Prusiech Książęcych, Kraków 1911.
Sawicki J., Michał Römer a problemy narodowościowe na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego, Toruń 1998.
Solak Z., Między Polską a Litwą. Życie i działalność Michała Römera 1880–1920, Kraków 2004.
Strony internetowe
http://www.gutenberg.czyz.org/word,38063 [Dostęp: 7.01.2020].
http://www.historia.kurpie.com.pl/marsz_kurpiow_na_kolno/ [Dostęp: 7.01.2020].
