Linia obrony w lasach opinogórskich w świetle sprawozdań oficerów polskich z walk obronnych 1939 r. Obraz po bitwie pod Mławą
DOI:
https://doi.org/10.19251/rtnp/2021.13(5)Słowa kluczowe:
kampania wrześniowa, Bitwa pod Mławą, Stanisław Sosabowski, Armia „Modlin”Abstrakt
Analiza relacji oficerów polskich biorących udział w bitwie pod Mławą, będącą jedną z pierwszych bitew obronnych Wojska Polskiego we wrześniu 1939 r., pozwala stwierdzić, że o zwycięstwie Niemców w tej bitwie zdecydowała nie tyle przewaga liczebna czy przewaga w sprzęcie, ale przede wszystkim błędy popełnione przez polskich dowódców. Nie oznacza to, że dowództwo niemieckie nie popełniło błędów, popełniło ich mniej. Możemy zauważyć, że Armia „Modlin” miała problem z łącznością i to ostatecznie zadecydowało o rozerwaniu Armii na dwie części. Do tego należy dodać jeszcze jeden element, mianowicie olbrzymie przemęczenie żołnierzy, którzy maszerowali kilka godzin, a następnie niemal z marszu ruszyli do walki. Przyczyną rozbicia 8 DP była panika, ale jej skutki jeszcze 4 września były do opanowania, a 21 pp zachował pełną wartość bojową i wycofywał się w sposób zorganizowany. To prowadzi do konstatacji, że rozbicie 8 DP było nie tyle skutkiem działań niemieckich, co błędów popełnionych przez płka Furgalskiego. Podobnie krytycznie należy ocenić postawę dowódcy 20 DP. Na tym tle pozytywnie wyróżniał się płk Stanisław Sosabowski, także postawa Mazowieckiej Brygady Kawalerii, jak i Nowogródzkiej Brygady Kawalerii zasługuje na uznanie. Obie brygady zachowały zdolność bojową, stawiając silny opór agresorowi.
Bibliografia
Materiały archiwalne
Instytut Polski i Muzeum Sokorskiego (dalej: IPMS), Gen. bryg. Anders Władysław, Relacja dowódcy Nowogródzkiej Brygady Kawalerii, sygn. B I 23 a/1.
IPMS, Kpt. Byliński Czasław, Sprawozdanie z udziału w kampanii polskiej 1939 r. 3XI 1945 r., sygn. B I 21 c/1.
IPMS, Ppor. Cubała Stanisław, Sprawozdanie, sygn. B I 20 b/10.
IPMS, Kpt. Falba Antoni, Sprawozdanie z udziału w kampanii polskiej 1939, sygn. B I 20b/5.
IPMS, Por. Gała Stanisław, Wrzesień 1939, sygn. B 1 20 c/2.
IPMS, Ppor. Grabkowski Zbigniew, Sprawozdanie z udziału w kampanii polskiej 1939, sygn. B I 20 a/3.
IPMS, Ppor. Maculewicz Jan, Rok 1939, sygn. BI 21c/6.
IPMS, Ppłk Mączewski Władysław, Relacja z przebiegu działań Mazowieckiej Brygady Kawalerii, sygn. B I 24 d/1.
IPMS, Ppor. Mączka Ryszard, Sprawozdanie z udziału w Kampanii Polskiej 1939 r., sygn. BT 21c/7.
IPMS, Płk Sawczyński Adam, Działania Armii „Modlin”, sygn. B I 19 d/1.
IPMS, Kpt. Siekierski Stanisław, Sprawozdanie z kampanii wrześniowej w Polsce, sygn. B I, 20 a/1.
IPMS, Płk dypl. Sosabowski Stanisław, Sprawozdanie działań bojowych oddziałów przeze mnie dowodzonych, Paryż luty 1940, sygn. B I 20 c/1.
IPMS, Ppor. Szokało Leon, Relacja z mobilizacji walk w 1939 roku, sygn. B I 21c/4.
IPMS, Mjr Wieczorkiewicz Bohdan, Sprawozdanie, sygn. B I 24 d/2.
IPMS, Ppor. Antoni Wojtaszczyk, Sprawozdanie z udziału w Kampanii Polskiej 1939 r., sygn. B I 21c/2.
IPMS, Płk Adam Sawczyński, Działania Armii „Modlin”, sygn. B I 19d/1.
IPMS, Ppor. Syk Zdzisław Tadeusz, Sprawozdanie z udziału w Kampanii polsko-niemieckiej 1939 r., sygn.. B I 20 b/102.
Opracowania i wspomnienia
Juszkiewicz R., Bitwa graniczna armii „Modlin” w powiecie mławskim i przasnyskim, „Notatki Płockie”, 4 (1979), s. 20-37.
Juszkiewicz R., Bitwa pod Mławą 1939, Warszawa 1987.
Juszkiewicz R., Bitwa pod Mławą (1-4 IX 1939), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 3 (1976), s. 329-374.
Juszkiewicz R., Miasta północnomazowieckie pod bombami, „Niepodległość i Pamięć”, 30 (2009), s. 69-90.
Kostanecki W., Działania Armii „Modlin” w dniach od 1 do 9 września 1939 r., „Notatki Płockie”, nr 4 (1959), s. 1-13.
Matusak P, Ciechanów w czasie II wojny światowej (1939−1945): zarys problematyki badawczej, „Niepodległość i Pamięć”, 23/1 (2016), s. 147-182.
Porwit M., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku: Plany i bitwy graniczne, t. 1, Warszawa 1983.
Służałek D., Nowogródzka Brygada Kawalerii w ramach Armii Modlin od 1 do 11 września 1939 roku, „Bezpieczeństwo: teoria i praktyka”, 3 /3-4 (2009), s. 153-165.
Sosabowski S., Droga wiodła ugorem: wspomnienia, Warszawa 1970.
Stawecki P., Oficerowie dyplomowani wojska Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław 1997.
Trubas M., Działania wojenne we wrześniu 1939 roku na Ziemi Płockiej, „Notatki Płockie”, 4 (2002), s. 3-21.
Trubas M., Ziemia płocka w wojnach XIX i XX wieku, Warszawa 2006.
