Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

Tablica inskrypcyjna do portretu trumiennego Joanny Jadwigi z Mielęckich Dziembowskiej jako inspiracja do poszukiwań genealogicznych

Piotr Maciej Dziembowski — 2023-05-24

W Muzeum Okręgowym w Lesznie znajduje się portret trumienny Joanny Jadwigi z Mielęckich Dziembowskiej (+ 1755) wraz z zestawem tablic herbowych i tablicą inskrypcyjną. Z inskrypcji dowiadujemy się nie tylko o jej dacie urodzin, zgonu i o współmałżonku, ale również, że pozostawiła: 6 córek i 3 synów, 7 wnuków i 10 wnuczek oraz 7 prawnuków i 9 prawnuczek. W artykule podjęto próbę identyfikacji jej potomków.

Krzyż za Męstwo i Odwagę 206 Pułku Piechoty Armii Ochotniczej i Obrony Płocka

Grzegorz Gołębiewski — 2023-05-24

W marcu 1921 r. grupa oficerów z kpt. Henrykiem Bigosztem na czele odznaczyła obrońców Płocka i Włocławka Krzyżami za Męstwo i Odwagę 206 Pułku Piechoty Armii Ochotniczej i Obrony Płocka. Tymczasem krzyż nie miał zgody ministra spraw wojskowych. Uzyskał ją dopiero w grudniu 1921 r., ale jako odznaka pamiątkowa 206 ochotniczego pułku piechoty.

Znaczenie informacji wobec stanu bezpieczeństwa polskiego społeczeństwa w obliczu wojny w Ukrainie

Ewa Jóźwiak — 2023-05-24

Artykuł poświęcono problematyce wpływu informacji na bezpieczeństwo osobiste człowieka jako jednostki społecznej. Zdefiniowano pojęcie bezpieczeństwa oraz wskazano na konkretne zachowania posiadające znamiona przemocy w cyberświecie. Poruszono także kwestię inwazji Rosji na Ukrainę, która obniżyła poczucie bezpieczeństwa również w krajach trzecich, w tym zwłaszcza w Polsce. W literaturze pojęcie informacji oraz społeczeństwa informacyjnego rozpatrywane jest w wielu aspektach. Propaganda oraz manipulacja są głównymi trendami dezinformacyjnymi, które należy minimalizować. Sieć wirtualna to medium komunikacyjne, które nieustannie rozszerza się o nowe zasoby co powoduje, że wszelkie procesy informacyjne mają charakter zbiorowy bądź indywidualny. Cyberprzestrzeń jest polem powstawania cybermanipulacji, propagandy oraz wywierania wpływów.

Historyczne uwarunkowania funkcjonowania i polityki pieniężnej Systemu Rezerwy Federalnej jako banku centralnego Stanów Zjednoczonych

Zbigniew Klimiuk — 2023-05-24

System Rezerwy Federalnej, powszechnie nazywany Rezerwą Federalną (Fed), jest bankiem centralnym Stanów Zjednoczonych. Amerykański bank centralny jest jedną z najbardziej wpływowych (jeśli nie najbardziej) instytucji finansowych na świecie. Władze Rezerwy Federalnej są często określane jako „panowie pieniądza” i jest to trafne podsumowanie wpływu, jaki decyzje tej instytucji mają na gospodarkę światową. Bank ten został utworzony na mocy Ustawy o Rezerwie Federalnej z 1913 r. Regulacja ta była kilkakrotnie nowelizowana, a najważniejsze zmiany wprowadzano w latach 1933-1935 oraz w 2010 r. Regulacje wprowadzone w latach 30. XX w. doprowadziły do powołania Rady Gubernatorów, w skład której wchodzi siedmiu członków. Ponadto na mocy ustawy o bankowości z 1933r. powołano Federalny Komitet Otwartego Rynku (FOMC), odpowiedzialny za podejmowanie decyzji dotyczących polityki pieniężnej USA. Konferencje i decyzje najważniejszych członków Systemu Rezerwy Federalnej śledzą wszyscy inwestorzy instytucjonalni i indywidualni. Wpływają one na kursy walut, giełdy, rynki towarowe i pozostałe instrumenty finansowe. W ustawie z 1913 r. Kongres narzucił Systemowi Rezerwy Federalnej szereg celów, jednak bez nadawania priorytetu żadnemu z nich i bez tworzenia w tym zakresie jakiegokolwiek odniesienia instytucjonalnego lub ekonomicznego. Cele te obejmują: dążenie do wysokiego (pełnego) zatrudnienia, dążenie do stabilności cen i stabilności długoterminowych stóp procentowych.

Wychowanie fizyczne w szkolnictwie wyższym Ukrainy (aspekt pedagogiczny)

Władimir Pasicznik — 2023-05-24

Artykuł poświęcony został problematyce organizacji i prowadzenia wychowania fizycznego w szkołach wyższych Ukrainy. Analiza prac naukowców ukraińskich świadczy, że szkoły wyższe niewątpliwie posiadają znaczący potencjał naukowy i dydaktyczny, ażeby dokonać poważnych zmian w zakresie modernizacji procesu wychowania fizycznego. W tym celu, zdaniem naukowców, niezbędnym staje się udoskonalenie współczesnych programów wychowania fizycznego w szkolnictwie wyższym, zwłaszcza w kontekście dostosowania treści programowych do zainteresowań i potrzeb studentów; skoordynowanie państwowego ramowego programu nauczania z wychowania fizycznego z programami i planami studiów oraz zwiększenie nakładów finansowych na prowadzenie działalności badawczej w tym obszarze oraz rozbudowy zaplecza materialnego (stadiony, boiska, pływalnie, sale gimnastyczne). Mimo podejmowanych działań w zakresie doskonalenia wychowania fizycznego studentów przez władze oświatowe Ukrainy (ustawy, rozporządzenia), ten proces ma jeszcze wiele wad, między innymi: niezadowalający poziom stanu zdrowia u części studentów, co powoduje nikłą sprawność fizyczną; zwiększenie się liczby studentów zaliczanych do grup specjalnych ze względu na stan zdrowia; tendencja obniżenia motywacji studiującej młodzieży do udziału w zajęciach z wychowania fizycznego oraz uprawiania rekreacji ruchowej; przestarzała infrastruktura dydaktyczna w części uczelni ukraińskich i in.

Struktura społeczno-zawodowa i demograficzna ludności Płocka w okresie Polski Ludowej

Witold Rakowski — 2023-05-24

Struktura społeczno-zawodowa i demograficzna ludności Płocka w okresie Polski Ludowej. Autor opracowania wychodzi z założenia, że współczesne społeczeństwo zostało w dużej mierze ukształtowane w przeszłości tej (dopiero) co minionej i tej dalszej, dlatego należy to społeczeństwo odchodzące przybliżać, odpowiadając na pytanie, jakie ono było na przykład pod względem struktury płci, wieku, czym się zajmowało i z czego oraz jak żyło, oraz jak było przygotowane do samodzielnego życia. Na część tych pytań autor udziela odpowiedzi w niniejszym opracowaniu. Celem artykułu jest charakterystyka ludności pod względem struktury demograficznej, aktywności zawodowej, charakteru wykonywanej pracy, źródeł utrzymania, poziomu wykształcenia. Materiałem wyjściowym, który pozwalał na charakterystykę mieszkańców w poszczególnych latach były dane pochodzące ze spisów ludności. Metoda badań sprowadza się do opisu i porównań stosowanych w ekonomii, geografii, w statystyce.
Wyniki badań: w okresie badanym 1950-1988 ludność Płocka zwiększyła się czterokrotnie. Nastąpił wzrost aktywności zawodowej mieszkańców, szczególnie kobiet. Spadek udziału dzieci w ogólnej liczbie ludności oraz wzrost aktywności zawodowej kobiet, a także coraz wyższy odsetek osób utrzymujących się ze źródeł niezarobkowych przyczynił się do zmniejszenia liczby osób utrzymywanych przez osoby pracujące. Najważniejszym działem gospodarki narodowej zapewniającym pracę dla mężczyzn był przemysł, dla kobiet usługi. Większość kobiet wraz ze wzrostem ich poziomu wykształcenia, w końcowych latach badań, pracowała na stanowiskach nierobotniczych. Wzrastający popyt na siłę roboczą powodowany tworzeniem nowych miejsc pracy przyczynił się do napływu ludności, dlatego w ogólnej liczbie dorosłych mieszkańców zdecydowanie przeważyły osoby przybyłe. Ogólnie biorąc, społeczeństwo Płocka w 1988 r. było o wiele bardziej zróżnicowane pod względem demograficznym, zawodowym, terytorialnym, źródeł utrzymania, poziomu wykształcenia niż w 1950 r. i było przygotowane do nowych wyzwań.

Naród w twórczości Księdza Profesora Czesława Stanisława Bartnika

Marian Zdzisław Stepulak — 2023-05-24

W artykule został podjęty problem narodu w twórczości Księdza Profesora Czesława Stanisława Bartnika. Ksiądz Profesor swoją działalność dydaktyczną i naukową związał z Wydziałem Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Pozostawił ogromny dorobek naukowy w postaci 120 monografii naukowych oraz około 3 tysięcy artykułów. Zmarł 21 marca 2020 roku mając niespełna 91 lat. Był twórcą personalizmu uniwersalistycznego. Niniejszy artykuł rozpoczyna się od analizy pojęcia narodu. Profesor Bartnik podjął się stworzenia własnej, bardzo precyzyjnej definicji. W drugiej części artykułu Ksiądz Bartnik podjął naukową refleksję nad pojęciami narodu i nacjonalizmu oraz dokonał ich zróżnicowania. W swojej koncepcji teologii narodu odrzucał jakikolwiek rodzaj nacjonalizmu. Oryginalnym elementem artykułu jest przedstawienie personalistycznej koncepcji narodu w ujęciu Księdza Profesora Czesława Stanisława Bartnika. Bardzo ważną częścią artykułu jest problem narodu w kontekście moralności i religijności. Zdaniem Profesora zdrowa tkanka
narodu kształtuje się na bazie moralności i religijności. Cały artykuł zamyka zakończenie – ku teologii narodu. Profesor bowiem problematykę narodu osadził bardzo mocno w przestrzeni teologii narodu. Zakończenie zatem stanowi koherentną syntezę.

Młoda Polska na prowincji. Płock na początku XX wieku

Michał Sokolnicki — 2023-05-24

W artykule starano się ustalić, czy idee tworzące prąd literacko-umysłowy, jakim była Młoda Polska przeniknęły, oprócz głównych ośrodków kulturalnych ówczesnych ziem polskich, również na prowincję. Okazuje się, że mieszkańcy Płocka i okolic amatorsko zajmujący się literaturą próbowali, choć w sposób wtórny i epigoński, nawiązywać do idei literackich epoki, takich jak: dekadentyzm, nastrojowość, w drugiej części epoki, zgodnie z obowiązującymi w niej trendami, przezwyciężając te nastroje. Płocczanie zaznajamiani byli na deskach teatru płockiego z nowoczesnymi utworami dramatycznymi, których przesłanie (z uwagi na jej nowy charakter) próbowali tłumaczyć recenzenci prasy miejscowej. Nie pojawiły się w Płocku dzieła plastyczne ani muzyczne związane z nowymi trendami artystycznymi. Pod koniec okresu wybudowano kilka budynków nawiązujących do stylu secesyjnego. Młoda Polska nie miała wpływu na życie i mentalność mieszkańców Płocka, być może poza zainteresowaną aktualnymi trendami w sztuce niewielką grupą osób lepiej wykształconych.

Traktaty polityczne, zbiory praw i konstytucje sejmowe w wybranych bibliotekach klasztornych z terenów obecnej Polski Środkowej w świetle inwentarzy i katalogów bibliotecznych z XVII-XIX w.

Tomasz Stolarczyk — 2023-05-24

W niektórych bibliotekach klasztornych z terenów Polski Środkowej w XVII-XIX w. znajdowały się traktaty polityczne, zbiory praw, konstytucje sejmowe. Były to domy zakonne bernardynów z Łowicza, paulinów z Wielunia i Wielgomłynów oraz pijarów z Wielunia. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie tego rodzaju literatury tam występującej.

Niewerbalne tak i nie w Polsce i w Grecji

Agnieszka Szczepaniak-Olejniczak — 2023-05-24

Celem artykułu jest pokazanie różnych sposobów niewerbalnego potwierdzania i zaprzeczania w kulturze polskiej i greckiej oraz przedstawienie wyników badań porównawczych w tym zakresie. Opisane zostały różne ruchy głowy i rąk, mimika oraz elementy paralingwalne, ich kontekst użycia oraz znaczenie, jak również pochodzenie i funkcje m.in. skinienia lub kręcenia głową. Okazuje się, że wyniki badań stoją w sprzeczności z powszechnym stwierdzeniem, że Grecy potakują i przeczą inaczej lub przeciwstawnie do pozostałych Europejczyków – greckie potakiwanie jest zasadniczo zbieżne z polskim. Ponadto ukazane zostało bogactwo i wieloznaczność badanych komunikatów niewerbalnych oraz związane z tym ryzyko nieporozumień lub nieefektywnej komunikacji na gruncie międzykulturowym. Podjęta została także próba wyjaśnienia, dlaczego w badanych kulturach przyjęły się częściowo odmienne wzorce niewerbalnego przeczenia.

Hejt i mowa nienawiści jako nieprawidłowości komunikacji w sieci

Magdalena Wędzińska — 2023-05-24

Celem artykułu jest prezentacja ustaleń teoretycznych dotyczących niepożądanych zjawisk w komunikacji zapośredniczonej przez komputer. Przedmiotem namysłu czynionego w tekście są hejt i mowa nienawiści. W artykule zjawiska te zostały scharakteryzowane pod względem swej istoty i uwarunkowań psychologicznych i społecznych, a także czynników odróżniających hejt i mowę nienawiści. W artykule zaprezentowane zostały także rezultaty badań przeprowadzonych w latach 2014-2021 dotyczących istoty hejtu i mowy nienawiści, ich rozpowszechnienia oraz społecznej świadomości na temat ich konsekwencji.

Wychowanie muzyczne uczniów klas 1-4 w szkołach podstawowych Ukrainy

Anastazja Wilczkowska — 2023-05-24

Artykuł poświęcony został problematyce wychowania muzycznego uczniów szkół podstawowych klas 1-4. Organizacja procesu nauczania przewiduje dla klas 1-4 zajęcia zintegrowane (w klasach 1-2 – z przewagą gier i zabaw). Edukacja muzyczna w klasach młodszych podzielona została na dwa cykle: klasy 1-2 oraz klasy 3-4. W szkołach na lekcjach muzyki wykorzystywane są trzy formy nauczania: śpiew chóralny, nauka podstaw zapisu muzycznego oraz słuchanie muzyki. Nauczyciele prowadzą również zajęcia z wykorzystaniem gry na instrumentach muzycznych oraz gier i zabaw ruchowo-muzycznych. Lekcje muzyki w szkole są prowadzone w klasach muzycznych, czyli w specjalnych salach, które wyposażono w odpowiedni sprzęt i pomoce dydaktyczne. Koncepcja wychowania muzycznego uczniów w Ukrainie oparta jest na rozwijaniu zainteresowania i zamiłowania uczniów do muzyki ludowej i klasycznej oraz rozwoju uzdolnień muzycznych. Wśród uczniów popularnością cieszą się zespoły muzyki ludowej, gdzie z reguły uczniowie grają na takich instrumentach muzycznych, jak: kobzy, bandury, akordeony, skrzypce, gitary, bębny, barabany i in. Godziny fakultatywne poświęcone są organizacji spotkań z lokalnymi muzykami, wycieczkom, braniu udziału w koncertach i festynach muzycznych.

Bezpieczeństwo pracownika w sklepie

Remigiusz Wiśniewski — 2023-05-24

Artykuł powstał, aby zwrócić uwagę szerokiego ogółu na wieloaspektową problematykę bezpieczeństwa pracownika w sklepie, przybliżyć zawiłości i specyfikę pracy, artykułując zależności oraz ważność prawidłowego kierowania zespołem w kontekście budowania obszaru bezpiecznego stanowiska pracy, jako syntezę traktując proces zarządzania zespołem - pracownikiem. Autor w zarysie dokonał identyfikacji zagrożeń – codziennych sytuacji, których klient nie zauważa. Wartością dodaną manuskryptu oprócz opisu – ujęcia autorskiego jest zamieszczony element wywiadu. W artykule w sposób skondensowany zarysowano niestandardowe, oddolne praktyki tworzące kulturę organizacyjną i budowanie relacji z klientem, ukazując wiele wspólnych sfer zagrożeń, posiłkując się przykładami małego sklepu jako głównego wątku analizy.

Płocki „Przyjaciel Dzieci” (1917-1918): epizod z dziejów czasopiśmiennictwa dla dzieci czasów I wojny światowej

Krzysztof Woźniakowski — 2023-05-24

W artykule przedstawiono dzieje i formułę wydawniczą płockiego pisma pt. „Przyjaciel Dzieci”, które ukazywało się jako samoistny dodatek do „Kuriera Płockiego” w 1918 r. Omawiany dodatek był jednym z nielicznych czasopism dziecięcych czasu I wojny światowej.

Związki strażackie na ziemiach polskich w latach 1914–1920. Część I – Zabór rosyjski

Zdzisław Jan Zasada — 2023-05-24

Przez wiele dziesięcioleci poprzedzających wybuch I wojny światowej polscy strażacy dążyli do utworzenia organizacji zespalającej poszczególne straże pożarne w związki. Mimo nieprzychylności ze strony władz państw zaborczych, po usilnych i długo trwających staraniach, doszło do ich utworzenia.
– W zaborze pruskim 19 lipca 1863 roku – powstał Związek Towarzystw Pożarniczych i Ratunkowych oraz Komun Miast i Wsi Śląska i Poznańskiego, z siedzibą we Wrocławiu1. W dniu 18 października 1891 r. Związek ten podzielił się na:
– Prowincjonalny Związek Straży Pożarnych w Poznaniu,
– Prowincjonalny Związek Straży Pożarnych na Górnym Śląsku, z siedzibą we Wrocławiu.
– W zaborze austriackim 30 września 1875 r. – powstał Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Królestwie Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim, z siedzibą we Lwowie.
– W prowincji Prusy Wschodnie 10 października 1875 roku – powstał Wschodnio-Pruski Prowincjonalny Związek Ochotniczych Straży Pożarnych, z siedzibą w Bartoszycach.
– W zaborze pruskim 4 lipca 1880 roku – powstał Pomorski Związek Prowincjonalnych Straży Pożarnych, z siedzibą w Gdańsku.
– W zaborze rosyjskim 9 września 1916 roku – powstał Związek Floriański, z siedzibą w Warszawie.

Anazliza bankowych form oszczędzania w miesięcznym czasie inwestycji

Mateusz Zembowicz — 2023-05-24

Autor przedstawił i omówił następujące produkty oszczędzania dostępne w bankach: lokata bankowa, obligacje skarbowe lub konta oszczędnościowe, jako najbardziej znane formy oszczędzania. Ukazanie z wyżej wymienionych form najbardziej opłacalnej, dla przeciętnego obywatela. Porównanie oraz wnioski płynące z przedstawionego zagadnienia o różnych formach oszczędzania. Metale szlachetne, jako forma oszczędzania pieniędzy będąca alternatywą dla monety. Porównanie obu form i prezentacja różnic i podobieństw finansowych - zyski i straty. Przegląd oraz zaprezentowanie istniejących banków na rynku finansowym. Omówienie poszczególnych ofert oszczędnościowych w danych bankach. Podsumowanie, jak również własne wnioski dotyczące form oszczędzania w bankach.

Analiza problemu retuszowania zdjęć zamieszczanych w mediach społecznościowych wśród uczniów szkół średnich i studentów

Kinga Żakieta — 2023-05-24

Celem badań przeprowadzonych przez studentów z Sekcji Koła Graficznego w Mazowieckiej Uczelni Publicznej w Płocku była analiza zjawiska retuszowania zdjęć zamieszczanych w mediach społecznościowych wśród uczniów Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Jagiełły w Płocku i studentów Mazowieckiej Uczelni Publicznej w Płocku. Główną celem ankiety było uzyskanie odpowiedzi na pytania, czy respondenci dodają zdjęcia na swoje kanały społecznościowe i jak duży odsetek z nich poddaje je wcześniejszemu retuszowi. Chcieliśmy wykazać, że dodawanie wyretuszowanych zdjęć jest istniejącym problemem XXI wieku.

Odpowiedzialność przedsiębiorstw za zrównoważony rozwój. Artykuł recenzyjny książki: Caroline D. Ditlev-Simonsen. 2022. A Guide to Sustainable Corporate Responsibility From Theory to Action, Cham: Palgrave Macmillan

Karol Dąbrowski — 2023-05-24

Celem artykułu jest krytyczna analiza monografii Caroline D. Ditlev-Simonsen “A Guide to Sustainable Corporate Responsibility From Theory to Action”. Aby poszerzyć wiedzę czytelnika, wymieniono również inne publikacje dotyczące zrównoważonej odpowiedzialności biznesu, w tym studia przypadków z różnych krajów. Przykład zmniejszania dziury ozonowej pokazuje, że korporacje są w stanie realizować działania prośrodowiskowe. Ich działania możemy oceniać w kategoriach etyki cnót i etyki obowiązku. Dokumenty ONZ dotyczące zrównoważonego rozwoju są zbyt ogólne. W praktyce konsument może żyć bez wielu produktów wytwarzanych przez korporacje, a Coca-Cola jest tego najlepszym przykładem, ponieważ nie jest niezbędna do życia. Firmy powinny uwzględnić zrównoważony rozwój w swoich strategiach, misjach i wizjach. Ważne są też regulacje prawne nakładane na firmy. W dyskusji naukowej niezbędna jest krytyczna ocena PKB, jako wskaźnika, ponieważ pomija on aspekty społeczne i środowiskowe. Ważne jest także wskazanie na destrukcyjny wpływ obecnego modelu konsumpcji, osadzonego w modelu gospodarki linearnej, który prowadzi wprost do katastrofy klimatycznej, a promowany jest przez celebrytów.

Imperium Klausa Schwaba. Jedna planeta, jedna ludzkość, jeden zarząd – recenzja

Andrzej Połosak — 2023-05-24

Recenzja książki, autorstwa Magdaleny Ziętek-Wielomskiej, p.t. Imperium Klausa Schwaba. Jedna planeta, jedna ludzkość, jeden zarząd. Autor recenzji - mgr Andrzej S. Połosak.

Ks. Sebastian Krupniewski Stulecie Franciszkańskiego Zakonu Świeckich w Płockiej Farze, Stowarzyszenie Nasza Fara, Płock 2021, ss. 192.

Ks. Leszek Smoliński — 2023-05-24

Recenzja