The Young Poland in the provinces. Płock at the beginning of the 20th century
DOI:
https://doi.org/10.19251/rtnp/2022.14(8)Keywords:
The Young Poland, modernism, secession, beginning of the 20th centuryAbstract
The article seeks to establish whether the ideas forming the literary and intellectual current of the Young Poland, not only spread to the main cultural centers of the Polish lands of the time, but also to the province. It turns out that the residents of Plock and its surroundings, who were amateurs in literature, tried, though, in a secondary and epigonish way, to refer to the literary ideas of the literary period, such as decadentism, moodiness, overcoming these moods. Plock residents were acquainted by the theater with modern dramatic works, the message of which (due to its new character) was attempted to be explained by reviewers of the local press. No visual arts or musical works related to new artistic trends appeared in Plock. By the end of the period, several buildings referring to the Art Nouveau style had been built. The Young Poland had no impact on the life and mentality of the residents of Plock, except for a small group of better educated people interested in current trends in art.
References
Źródła archiwalne:
Archiwum Towarzystwa Naukowego Płockiego – sygn. 215.
Prasa:
„Chimera” 1901, 1904
„Echa Płockie i Łomżyńskie” 1898-1903
„Echa Płockie i Włocławskie” 1904-1906
„Gazeta Wyborcza – Płock” 2018
„Głos Płocki” 1908-1914
„Nasza Historia. Miesięcznik historyczny powiatu legionowskiego” 2021
„Płocczanin” 1906-1908
„Tygodnik Ilustrowany” 1899, 1904
„Zeszyty Prasoznawcze” 1965
Dzienniki, wspomnienia, listy:
S. Przybyszewski, Listy, tom I, zebrał i przypisami opatrzył S. Helsztyński, Warszawa 1937.
Opracowania:
K. Askanas, Sztuka Płocka, Płock 1991.
J. Bieniarzówna, J. M. Małecki, Dzieje Krakowa. Tom 3. Kraków w latach 1796-1918, Kraków-Wrocław 1985.
T. Chylińska, Młoda Polska w muzyce – mit czy rzeczywistość, w: Muzyka polska a modernizm, Kraków 1981.
K. Czarnecki, Płockie życie artystyczne w latach 1900 – 1939, Płock 1990.
T. Dobrowolski, Malarstwo polskie 1764-1964, Wrocław-Warszawa-Kraków 1968.
Z. Dulczewski, Florian Znaniecki. Życie i dzieło, Poznań 1984.
E. Dziębowska, Kronika życia i twórczości, w: Z życia i twórczości Mieczysława Karłowicza, red. E. Dziębowska, Kraków 1970.
H. Filipkowska, Tułacze i wędrowcy, w: Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje pod red. M. Podrazy-Kwiatkowskiej, Kraków 1977.
A. Gradowska, Dzieje polichromii Mehoffera dla katedry płockiej, „Notatki Płockie” 1966, nr 6.
S. Helsztyński, Przybyszewski, Kraków 1966.
A. Hutnikiewicz, Młoda Polska, Warszawa 2008.
S. Jarociński, Młoda Polska w muzyce na tle twórczości artystycznej rodzimej i obcej, w: Muzyka polska a modernizm, Kraków 1981.
R. Jasiński, Na przełomie epok. Muzyka w Warszawie (1910-1927), Warszawa 1979.
M. Jastrun, Wstęp, w: Poezja Młodej Polski, Wrocław 1967.
N. Kassan, Górniccy – płoccy przemysłowcy XIX/XX wieku, Płock 2001.
T. Kowalewski ks., Sprawozdanie kustosza katedry płockiej dla wiadomości Szanownego Duchowieństwa Dyecezyi Płockiej, [Płock 1906].
B. Konarska-Pabiniak, Płocka Melpomena. Teatr zawodowy i amatorski 1808 – 1975, Płock 1998.
B. Konarska-Pabiniak, Repertuar teatru w Płocku 1808-1939, część I, Warszawa 1982.
B. Konarska-Pabiniak, Życie kulturalno-literackie Płocka w 2. połowie XIX w., Płock 1994.
S. Kozakowska, Malarze Młodej Polski, Kraków 1995.
M. Krajewski, Nowy słownik biograficzny ziemi dobrzyńskiej, Tom 1, Rypin 2014.
J. Krzyżanowski, Neoromantyzm polski 1890-1918, Wrocław-Warszawa-Kraków 1963.
E. Kuryluk, Wiedeńska apokalipsa, Warszawa 1999.
J. Kwiatkowski, Od katastrofizmu solarnego do synów słońca, w: Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje, red. M. Podraza-Kwiatkowska, Kraków 1977.
J. J. Lipski, Warszawscy „pustelnicy” i „bywalscy”. Tom 2. Felietoniści i kronikarze 1900-1939, Warszawa 1973.
R. Loth, Markowska Maria, Polski Słownik Biograficzny, Tom XX, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975.
P. Łopuszański, Warszawa literacka przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 2019.
K. Mariański, Eugeniusz Przybyszewski „Śnieg”. Młodość i początki działalności w Płocku (1904-1918), w: E. Przybyszewski, Pisma, Warszawa 1961.
W. Markiewicz, Młoda Polska i izmy, w: W kręgu Żeromskiego. Rozprawy i szkice historycznoliterackie, Warszawa 1977.
A. M. Misiak, Bolesław Biegas (1877-1954). Twórczość rzeźbiarska, „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, nr 17, 2001
Młodopolski świat wyobraźni. Studia i eseje pod red. M. Podrazy-Kwiatkowskiej, Kraków 1977.
Muzyka polska a modernizm, Kraków 1981.
A. J. Nowowiejski arcybiskup, Płock. Monografia historyczna, Płock 1930.
A. J. Papierowski, J. Stefański, Płocczanie znani i nieznani. Słownik biograficzny, Płock 2002.
J. Pertek, Krajewski Radosław, PSB, Tom XV, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970.
M. Podraza-Kwiatkowska, Literatura Młodej Polski, Warszawa 1992.
M. Podraza-Kwiatkowska, Młodopolskie harmonie i dysharmonie, Warszawa 1969.
M. Podraza-Kwiatkowska, Somnambulicy-dekadenci-herosi. Studia i eseje o literaturze Młodej Polski, Kraków-Wrocław 1985.
A. Potocki, Polska literatura współczesna. Część II. Kult jednostki 1890-1910, Warszawa 1912.
M. Prussak, Krótka historia „Mocarza”, w: S. Brzozowski, Mocarz, Warszawa 2008.
E. Przybyszewski, Pisma, Warszawa 1961.
B. Rydzewska, Tumska 8, w: Secesja. Zbiory i ekspozycje Muzeum Mazowieckiego w Płocku, red. L. Sobieraj, Płock 2017.
Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, red. nacz. Z. Raszewski, Warszawa 1973.
Słownik biograficzny zasłużonych nauczycieli województwa płockiego, red. T. Kurpiejewski, Płock 1995.
B. Studziżba, Polichromia skarbca katedry wawelskiej Józefa Mehoffera 1900-1902, Folia Historica Cracoviensia, vol. 7, 2000.
B. Studziżba-Kubalska, Józefa Mehoffera projekt polichromii katedry Wniebowzięcia Matki Boskiej w Płocku, 1901, „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”, nr 20, 2016.
R. Taborski, Trzech dramatopisarzy modernistycznych. Przybyszewski-Kisielewski-Szukiewicz, Warszawa 1965.
R. Taborski, Wstęp, w: S. Przybyszewski, Wybór pism, oprac. R. Taborski, Wrocław 1966.
R. Taborski, Życie literackie młodopolskiej Warszawy, Warszawa 1974.
I. Treichel, I Zjazd księgarzy polskich Warszawa, 9-10 sierpnia 1907, Przegląd Biblioteczny, 1982, nr 3/4.
T. Walas, Ku otchłani (dekadentyzm w literaturze polskiej 1890-1905), Kraków-Wrocław 1986.
M. Wallis, Secesja, Warszawa 1974.
R. Węgrzyniak, Wokół „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991.
K. Wiehler, Droga (wiersze), Chicago 1952.
K. Wyka, Modernizm polski, Kraków 1968.
L. Zalewski, Antologia współczesnych poetów lubelskich, Lublin 1939.
Z życia i twórczości Mieczysława Karłowicza, red. E. Dziębowska, Kraków 1970.
Strony internetowe:
https://bibliotekapiosenki.pl/osoby/Wiehler_Kazimierz - dostęp 26.07.2022
https://docplayer.pl/58601436-Poezja-franciszki-arnsztajnowej-proba-zarysu-
monograficznego.html - dostęp 27.07.2022
https://pl.wikipedia.org/wiki/Leon_Rygier - dostęp 26.07.2022
https://pl.wikipedia.org/wiki/M%C5%82oda_Polska – dostęp 23.05.2022.
