POLSKI SYSTEM PODATKOWY – ZAGADNIENIA OGÓLNE
Abstrakt
Streszczenie:
Na obecny kształt polskiego prawa podatkowego wpłynęły:
– reforma polskiego systemu zapoczątkowana w 1989 roku, w związku
ze zmianami gospodarczymi dokonanymi w Polsce,
– proces harmonizacji polskiego prawa podatkowego z prawem UE
w zakresie podatków pośrednich i bezpośrednich.
Podatek ma swój aspekt ustrojowy, ekonomiczny i prawny.
Aspekt ustrojowy wiąże się z odpowiedzią na pytanie, w jaki sposób powinny
być regulowane podstawowe kwestie dotyczące obciążeń fiskalnych. Fakt, iż
współcześnie dla uzasadnienia opodatkowania nie wystarczy już sama idea suwerenności
państwa i konieczne stało się usprawiedliwienie istniejących i planowanych
wydatków, skłania do wysunięcia tezy, iż powinny być one objęte
konstytucją. Świadomość tego stany rzeczy jest na tyle wysoka, że w większości
konstytucji na świecie stała się normą.
Przy takim podejściu szczególnego znaczenia nabierają zasady konstytucyjne,
gwarantujące praworządność podatkową. Zasady te, to: niedziałanie prawa
wstecz, vacatio legis, zaufanie do prawa i państwa, zgodność z prawem
i równość.
Konsekwencją stosowania dwóch pierwszych zasad powinien być zakaz
wprowadzania zmian w prawie podatkowym w czasie trwania roku podatkowego.
Przede wszystkim chodzi o te zmiany, które pogarszają sytuację prawną
i ekonomiczną podatnika. W warunkach gospodarki rynkowej ma to ogromne
znaczenie, gdyż dowolność w stanowieniu podatków wpływa destrukcyjnie
na działalność gospodarczą. Zasada zgodności opodatkowania z prawem
sprowadza się do tego, że nie może być ono nakładane inaczej niż ustawą,
zaś zasada równości oznacza jednakowe reguły podatkowe wobec wszystkich
podmiotów.
Aspekt ekonomiczny dotyczy, najogólniej mówiąc, konstrukcji podatku. Ustanowienie
każdego obciążenia fiskalnego może spowodować zmianę alokacji
zasobów w gospodarce. Podstawowym problemem jest zatem zaproponowanie
takich podatków, które zaspokajając potrzeby finansowe właściwych
budżetów – nie powodowałyby jednocześnie maksymalizacji utraconego
potencjalnego dochodu z zaniechanej działalności produkcyjnej, a co za tym
idzie stagnacji gospodarczej.
W aspekcie prawnym zwraca się uwagę na to, że istnieją pewne stałe cechy,
które odróżniają podatek od innych danin publicznych. Cechami tymi są: przymusowość,
nieekwiwalentność, pieniężny charakter świadczenia, powszechność
i bezzwrotność.
Słowa kluczowe: podatek, system podatkowy, prawo podatkowe, stawki podatkowe,
zobowiązania podatkowe, ordynacja podatkowa, kontrola skarbowa,
organy administracji, kontrola podatkowa
Bibliografia
Bibliografia
• Baczkowski Krzysztof. 2005. Dzieje Polski poźnośredniowiecznej (1370 – 1506)
W Wielka historia Polski (red.) Krzysztof Baczkowski, Stanisław Grzybowski.
Warszawa: Świat Książki.
• Bardach Juliusz, Leśnodorski Bogusław, Pietrzak Michał. 1987. Historia państwa
i prawa polskiego. Warszawa: PWN.
• Budzisz M. 1993. Podatki dochodowe w Polsce i w Europie, Zeszyt CAS nr 27,
Warszawa
• Głuchowski Jan. 1996. Polskie prawo podatkowe, Warszawa: PWN.
• Gomułowicz Andrzej, Małecki Jerzy. 2004. Podatki i prawo podatkowe Warszawa:
Lexis Nexis.
• Gomułowicz Andrzej, Małecki Jerzy. 1995. Podatki i prawo podatkowe. Poznań:
Wyd. Ars Boni et Eequi.
• Mastalski Ryszard. 2000. Prawo podatkowe. Warszawa: C H Beck.
• Mintz J., Tsiopoulos T. 1991. “Corporate Income Taxation and Foreign Direct Investment
in Central and Eastern Europe”. Foreign Investment Advisory Service.
World Bank Occasional Paper 4, Washington.
• Szczodrowski Grzegorz. 2002. Polski System podatkowy. Strategia transformacji,
Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Wojtowicz Wanda. 2000. Prawo finansowe, Warszawa: C H Beck
• Wojtowicz Wanda. 1997. Zarys polskiego prawa podatkowego, Bydgoszcz: Oficyna
Wydawnicza Branta.
• Wyrozumski Jerzy. 2005. Dzieje Polski piastowskiej (VIII w. 1370). W Wielka historia
Polski Piotr Kaczanowski. Janusz Krzysztof Kozłowski. Jerz Wyrozumski
(red.) t. I. Warszawa: Świat Książki.
Akty prawne
• Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. Dz. U.
z Nr 21, poz. 86 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dz. U.
Nr 80, poz. 350 z późn. zm.
• Ustawa z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.
Dz. U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ordynacji podatkowej. Dz. U. Nr 137, poz. 926
z późn. zm.
• Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawych. Dz. U.
Nr 86, poz. 959.
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Dz. U. Nr 54,
poz. 535 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym. Dz. U. 2009 Nr 3, poz. 11,
z późn. zm.
• Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, tekst. jedn. Dz. U. z 2005 r.
nr 8, poz. 60 z późn. zm.
Inne źródła
• Główny Urząd Statystyczny, Rocznik statystyczny 1990, Warszawa 1990 r.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 2 kwietnia 1997 r. (art. 87, 93, 92, 94,
–168, 188–193, 190).
• Resolution of the Council and the Representatives of the Governments of the
Member States, meeting within the Council of 1 December 1997 on a Code of
conduct for business taxation, Dz. Urz. WE C 2 z 6 stycznia 1998 r.
