Cross for Bravery and Courage of the 206th Infantry Regiment of the Volunteer Army and Defense of Płock
DOI:
https://doi.org/10.19251/rtnp/2022.14(2)Keywords:
Cross for Bravery and Courage of the 206th Infantry Regiment of the Volunteer Army and Defense of Płock, Polish-Bolshevik War, Płock 1920, Włocławek 1920Abstract
In March 1921, a group of officers with Capt. Henryk Bigoszt, at the head awarded the defenders of Płock and Włocławek with Crosses for Bravery and Courage of the 206th Infantry Regiment of the Volunteer Army and Defense of Płock. Meanwhile, the cross did not have the consent of the minister of military affairs. It obtained it only in December 1921 as a commemorative badge of the 206th volunteer infantry regiment.
References
Źródła archiwalne
Archiwum Diecezjalne w Płocku Księga zgonów parafii płockiej 1919 – 1922, akt zgonu S. Zawidzkiego, nr 418
Archiwum Państwowe w Płocku Akta miasta Płocka, sygn. 22 087
Archiwum Towarzystwa Naukowego Płockiego Spuścizna po Marcelinie Rościszewskiej, sygn. R-537, Kartka z dziennika Janiny Śmieciuszewskiej [19 sierpnia 1920 r.], rps Straż Obywatelska w Płocku, sygn. 1776, 1778
Centralne Archiwum Wojskowe w Wojskowym Biurze Historycznym im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego w Warszawie
Gabinet Ministra Spraw Wojskowych, sygn. I.300.1.567
Kolekcja akt personalnych i odznaczeniowych
Bigoszt Henryk, odrzuc. 21.06.1938
Bigoszt Henryk, sygn. AP – I.481.B.7241
Bigoszt Henryk, sygn. VM – I.482.81 - 7689
Bigoszt Henryk, sygn. VM – I.482.96 – 9454
Czuruk Edward, sygn. VM - I.482.96 – 9448
Drzymulski Władysław, sygn. AP – I.481.D.5593
Głogowiecki Mieczysław, sygn. VM – I.482.96 - 9446
Jeziorowski Tadeusz, sygn. KW 45/J – 1352
Kaczmarski Józef, sygn. KW 46/K-160
Lesiecki Walerian, sygn. VM - I.482.96 – 9450
Łapicki Józef, sygn. AP – 679
Majorkowski Zenon, sygn. AP – 9918
Majorkowski Zenon, sygn. MN – 19.06.1938
Mosdorf Bronisław, sygn. KW 81/M – 3022
Nowogórski Ignacy, sygn. VM - I.482.102 - 10373
Przyłuski Marian – sygn. AP - 10896
Przyłuski Marian, sygn. KW – 36/P – 1963
Smoczyński Czesław, sygn. VM - I.482.96 - 9447
Wichrowski Jan, sygn. KW – 132/W – 1063
Wierzbowski Wojciech, sygn. VM – I.482.96 - 9445
Włoczkowski Tadeusz, sygn. KW – 134/W – 1972
Kolekcja Generałów i Osobistości
Lewszecki Józef, sygn. I.400.336
Akta Rejonowych Komend Uzupełnień po 1945 r.
Bigoszt Henryk, sygn. AP – 13/669/61
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej
Depozyt Henryka Bigoszta, sygn. IPN BU 1571/124
Pamiętniki i wspomnienia
A było tak… Wspomnienia pogodne Marceliny Rościszewskiej, oprac. Magdalena Bilska-Ciećwierz, Barbara Rydzewska, Płock 2020.
Grzymała-Siedlecki Adam, Cud Wisły. Wspomnienia korespondenta wojennego, Warszawa 1921.
Haller Józef, Pamiętniki z wyborem dokumentów i zdjęć, Łomianki 2014.
Hauser Edmund, Odparcie najazdu bolszewickiego na Pomorze. Wspomnienia Gen. Dyw. Edmunda Hausera, pierwszego dowódcy Obozu Warownego w Toruniu, [w:] Księga Pamiątkowa dziesięciolecia Pomorza, Toruń 1930.
Olszowski Mieczysław, Ruch ochotniczy 1920 roku wśród młodzieży 2-go Gimnazjum Koła Polskiej Macierzy Szkolnej w Płocku, „Życie Mazowsza” 1035, nr 8, s. 21- 215, nr 9 i 10, s. 233 – 241.
Śmieciuszewska-Rościszewska Janina, Kartka z dziennika (19 sierpnia 1920 r.), przygot. do druku Grzegorz Gołębiewski, „Notatki Płockie” 2012, nr 4.
W rocznicę obrony Płocka. Jak spędzono bolszewików z Rynku Kanonicznego. Relacja Janiny Landsberg - Śmieciuszewskiej - Rościszewskiej, odznaczonej „Krzyżem Waleczności”, „Miesięcznik Ilustrowany Mazowsze Płockie i Kujawy” 1927, nr 7 – 8.
Żołnierze sowieccy w Płocku 18-19 sierpnia 1920 roku w relacjach mieszkańców, przygot. do druku Grzegorz Gołębiewski, „Przegląd Historyczno--Wojskowy” 2013, nr 2, s. 113 – 130.
Prasa
„Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych” 1920, 1921
„Dziennik Rozkazów Wojskowych” 1921
„Dziennik Zarządu miasta Płocka” 1921
„Kurier Mazowiecki” 1938
„Kurier Płocki” 1920, 1921, 1922
Opracowania
Bohusz-Szyszko Zygmunt, Działania wojenne nad dolną Wisłą w 1920 roku, Warszawa 1931.
Filipow Krzysztof, Odznaki pamiątkowe Wojska Polskiego 1921 – 1939. Piechota, Warszawa 1995.
Garlicki Andrzej, Józef Piłsudski 1867 – 1935, Warszawa 1990.
Gołębiewski Grzegorz, Mieczysław Głogowiecki, wyd. IPN, Warszawa 2022.
Gołębiewski Grzegorz, Obrona Płocka przed wojskami bolszewickimi 18-19 sierpnia 1920 r., Płock 2015
Gołębiewski Grzegorz, Płock 1920, Warszawa 2018.
Gołębiewski Grzegorz, Płockie Orlęta 1920 r. Najmłodsi obrońcy Płocka odznaczeni Krzyżem Walecznych, Płock 2021.
ks. Grzybowski Michał Marian, Wojna polsko-rosyjska 1920 r. w Płocku i na Mazowszu. Studium historyczno - pastoralne, Płock 1990.
Jakubowski Filip, Wojna 1920 roku na Kujawach wschodnich i ziemi dobrzyńskiej, Włocławek 2003.
Juszkiewicz Ryszard, Działania militarne na północnym Mazowszu i w korytarzu pomorskim. 1920, wyd. 2 popr. i rozsz., Mława 2011.
Kacprzak Michał, II Gimnazjum Polskie w Płocku 1915 – 1921, czyli jak powstała Małachowianka, Płock 2021.
Kaczmarski Krzysztof, Muszyński Wojciech J., Sierchuła Rafał, Generał Józef Haller 1873 – 1960, Warszawa 2017.
Kluska Bartłomiej, Tadeusz Jeziorowski: jestem ochotnikiem i skautem, Łódź 2019.
Kmiecik Tadeusz T., Generał Tadeusz Jordan Rozwadowski (1866–1928). Pierwszy szef Sztabu Generalnego Odrodzonego Wojska Polskiego, Warszawa 1998.
Krajewski Mirosław, Victoria nad czerwoną gwiazdą. Rok 1920, Rypin-Obory 2020.
Krajewski Mirosław, Ziemia dobrzyńska w cieniu czerwonej gwiazdy. Rok 1920, Rypin 2010.
Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918 – 1920, oprac. Wojskowe Biuro Historyczne, Warszawa 1934.
Matusiak Ewa Lilianna, Jeziorowscy – historią naznaczeni. Opowieść rodzinna, Płock 2020.
Nowik Grzegorz, Wojna światów 1920. Bitwa warszawska, Poznań 2011.
O uczniu – żołnierzu, oprac. Kazimierz Konarski, Warszawa – Lwów 1922.
Oberleitner Stefan, Polskie ordery i odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705 – 1990, Warszawa 2009.
Odziemkowski Janusz, Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919 – 1920, Warszawa 2004.
Orłowski Marek, Generał Józef Haller 1873 – 1960, Kraków 2007.
Papierowski Andrzej Jerzy, Stefański Jerzy, Płocczanie znani i nieznani. Słownik biograficzny, Płock 2002.
Patelski Mariusz M., Generał broni Tadeusz Jordan Rozwadowski, żołnierz i dyplomata, Warszawa 2002.
Pobóg-Malinowski Władysław, Najnowsza historia polityczna Polski 1914 – 1945, t. 2, 1914 – 1939, Gdańsk 1990.
Sejda Kazimierz, Ordery, odznaczenia i medale Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1932.
Skarbek Edward, Historia 6 Pułku Piechoty Legionów, t. 1, Tradycja, Warszawa 1939.
Skarbek Edward, Zarys historii wojennej 6-go pułku piechoty Legionów, Warszawa 1929.
Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918-1919, red. Antoni Czubiński, Bogusław Polak, Poznań 2002.
Stogowska Anna Maria, Znakomite Płocczanki, Płock 2010.
Suchcitz Andrzej, Generałowie wojny polsko-sowieckiej 1919-1920. Mały słownik biograficzny, Białystok 1993.
Wielecki Henryk, Sieradzki Rudolf, Wojsko Polskie 1921 – 1939. Odznaki pamiątkowe piechoty, Warszawa 1991.
Wyszczelski Lech, Bitwa na przedpolach Warszawy, Warszawa 2000.
Żuławnik Mariusz, Tadeusz Jeziorowski, Warszawa 2021.
Taube Karol, Żukowski Olgierd, Zarys historii wojennej flotylli rzecznych, Warszawa 1931.
Borowiak Mariusz, Polska Marynarka Wojenna II Rzeczypospolitej, t. II, Flotylla Wiślana 1918 – 1925, [bmw. 2019].
Dyskant Józef Wiesław, Wojenne flotylle wiślane 1918 – 1939, Warszawa 1997.
Przybylski Jerzy, Marynarze w walce o niepodległość Polski 1918 – 1920, Warszawa 1999.
Artykuły
Berdzik Janusz, Generał broni Tadeusz Jordan Rozwadowski. Zarys biografii, [w:] Tadeusz Jordan Rozwadowski. Generał broni, wybór tekstów, opracowanie i redakcja Stanisław Rozwadowski S., wprowadzenie Stanisław Sławomir Nicieja, Katowice 1993.
Bilska-Ciećwierz Magdalena, Marcelina Rościszewska. Człowiek o wielkim sercu i niepospolitym umyśle, „Nasze Korzenie” 2019, nr 17.
Domosławska Daria, Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża w obronie Płocka przed bolszewikami w 1920 r., „Gazeta Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica” 2020, nr 51.
Gołębiewski Grzegorz, [rec.] „Bieżuńskie Zeszyty Historyczne”, nr 32, Bieżuń 2018, wyd. Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu oddział Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, ss. 280, [w:] „Notatki Płockie” 2019, nr 1.
Gołębiewski Grzegorz, Bohaterscy obrońcy Włocławka i przedmościa włocławskiego w 1920 r. we wnioskach odznaczeniowych do Orderu Virtuti Militari i Krzyża Walecznych, [w:] Między edukacją a nauką. Memoriale liber ofiarowana Profesorowi Mirosławowi Krajewskiemu, (red.) Iwona E. Zielińska, [Rypin] 2021.
Gołębiewski Grzegorz, Kpt. inż. Albert de Bure – Francuz w obronie Płocka w 1920 r., „Notatki Płockie” 2007, nr 4.
Gołębiewski Grzegorz, Kpt. Mieczysław Głogowiecki (1889 - 1920) – legionista i oficer Wojska Polskiego, poległy pod Trzepowem 18 sierpnia 1920 r., „Notatki Płockie” 2020, nr 3.
Gołębiewski Grzegorz, Płoccy harcerze w walce o niepodległość i granice Polski w latach 1914 – 1921, [w:] Dzieje harcerstwa płockiego. Studia i materiały, pod red. Benedykta Sandomierskiego i Michała Kacprzaka, Płock 2013.
Gołębiewski Grzegorz, Podpułkownik Janusz Mościcki – oficer WP (1920 – 1922) i LWP (1945 – 1948), „Notatki Płockie” 2007, nr 3.
Gołębiewski Grzegorz, Por. Iskander Achmatowicz – Tatar w obronie Płocka w 1920 r., „Notatki Płockie” 2008, nr 1.
Gołębiewski Grzegorz, Starszy żandarm Ignacy Nowogórski, odznaczony Krzyżem za Męstwo i Odwagę oraz Krzyżem Walecznych za ewakuację mienia państwowego w Sierpcu w 1920 r., „Notatki Płockie” 2021, nr 1.
Gołębiewski Grzegorz, Stefan Zawidzki (1906 – 1920) – bohaterski obrońca Płocka w 1920 r., „Notatki Płockie” 2018, nr 1.
Gołębiewski Grzegorz, Straż Obywatelska w Płocku i powiecie płockim w 1920 r., „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego” 2017, t. IX.
Gołębiewski Grzegorz, Tadeusz Włoczkowski – bohater wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. z Sierpca, „Notatki Płockie” 2019, nr 1.
Konarska-Pabiniak Barbara, Edward Stanisław Czuruk – bohater obrony Płocka w 1920 r. Nieznane losy rodziny, „Notatki Płockie” 2011, nr 3.
Krogulec Grzegorz, Pierwsze polskie odznaczenia wojskowe za waleczności w XX wieku, [w:] Militaria polskich formacji i Wojska Polskiego z lat 1914 – 1922, pod red. Grzegorza Krogulca, Warszawa 1989.
Machalski Tadeusz, Prawda o Bitwie Warszawskiej, [w:] Tadeusz Jordan Rozwadowski. Generał broni, wybór tekstów, opracowanie i redakcja Stanisław ozwadowski, wprowadzenie Stanisław Sławomir Nicieja, Katowice 1993.
Machnicki Jarosław, Major Marian Przyłuski – szkic do portretu wielkiego człowieka czynu, „Świętokrzyskie” (Kielce) 2017, nr 20.
Ostrowska Bożenna, Harcerska służba podczas obrony Płocka przed najazdem bolszewików w 1920 roku, „Płocki Rocznik Historyczno – Archiwalny” 1995, t. I
Piłsudski Józef, Rok 1920, [w:] idem, Pisma zbiorowe, t. VII, oprac. Józef Moszczeński, Warszawa 1937.
Przychocki Gustaw, Artyleria w walkach o Płock w dn. 17 – 19 sierpnia 1920 r., „Bellona” 1920, z. 10.
Puchalski Zbigniew, Odznaczenia za zasługi bojowe i wojenne w latach 1919 - 1920, „Niepodległość i Pamięć” 1995, nr 2.
Rezmer Waldemar, Działania wojenne nad dolną Wisłą w sierpniu 1920 r. Próba analizy operacyjnej, [w:] W 75-lecie Bitwy Warszawskiej 1920. Materiały z konferencji naukowej 30 XI – 1 XII 1995 r. i uroczystości w dniu 20 sierpnia 1995 r. pod Pomnikiem Poległych Obrońców Wisły w 1920 roku, Włocławek 1997.
Rzymkowski Roman, A krzyże były dwa, cz. II, „Niedziela Płocka” 2001, nr 51 z 23 grudnia, s. III.
Sandomierski Benedykt, Hm. Klemens Jędrzejewski, [w:] Dzieje harcerstwa płockiego 1912 – 2012, pod red. hm. B. Sandomierskiego i phm. M. Kacprzaka, Płock 2013.
Smoleński Aleksander, Działania zbrojne podczas wojny polsko-sowieckiej (styczeń 1919 r. – październik 1920 r.), [w:] Wojna o wszystko. Opowieść o wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920, Warszawa 2010.
Stogowska Anna Maria, Te dzielne płocczanki, „Płocki Rocznik Historyczno-Archiwalny” 1995, t. I.
Strychalski Jerzy J., Spór o autorstwo planu bitwy warszawskiej 1920 r., „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1990, nr 1–2.
Trubas Michał, Żandarmeria Wojska Polskiego w obronie ziemi płockiej w 1920 r., „Notatki Płockie” 2006, nr 1.
Urbańska Iwona, Rypin w okresie międzywojennym, [w:] Rypin – dzieje miasta, t. 2, po 1918 roku, pod red. Krzysztofa Mikulskiego, Rypin 2012.
Waluś Konrad Jan, Waluś Jan Henryk, Józef Kaczmarski – lipszczanin, bohater wojny polsko-bolszewickiej, Życie Powiśla” 2011, nr 2.
Waluś Konrad Jan, Waluś Jan Henryk, Krzyż za Męstwo i Odwagę, „Notatki Płockie” 2010, nr 1.
Woźniak Norbert, Okupacja bolszewicka w Sierpcu (11 – 23 sierpnia 1920 roku), „Bieżuńskie Zeszyty Historyczne” 2018, nr 32.
Wójtowicz Norbert, Udział płockich harcerzy w wojnie 1920 roku, „Notatki Płockie” 1999, nr 1.
Artykuły prasowe
Chrzest ogniowy 206 p. ułanów, „Wiarus” 1920, nr 65 z 18 grudnia, s. 932.
Echa krwawych walk w Płocku, „Kurier Płocki” 1920, nr 199 z 25 sierpnia, s. 2.
Uroczyste posiedzenie płockiej Rady Miejskiej, „Kurier Płocki” 1921, nr 68 z 24 marca, s.2
Rozwiązanie płockiej Straży Obywatelskiej, „Kurier Płocki” 1920, nr 253 z 27 października, s. 3.
Grzymała-Siedlecki Adam, Drugi Lwów, „Kurier Płocki” 1920, nr 211 z 7 września, s. 1 – 2
Grzymała-Siedlecki Adam, Jak ludność Płocka broniła miasta i ojczyzny, „Żołnierz Polski” 1921, nr 21 z 23 kwietnia, s. 3 – 5.
Grzymała-Siedlecki Adam, Obrońcy Płocka, „Kurier Płocki” 1920, nr 210 z 5 września, s. 3.
Harcerze Hufca Płockiego odznaczeni Krzyżem Walecznych, „Kurier Mazowiecki” 1938, nr 99 z 2 maja, s. 4.
Nasi bohaterowie, „Kurier Płocki” 1921, nr 64 z 19 marca, s. 3.
Chwała Mazowsza Płockiego. Rozdanie „Krzyża za męstwo i odwagę”, „Kurier Płocki” 1921, nr 69 z 25 marca, s.2
Ważne dla udekorowanych odznaką pamiątkową z 206 pułku Piech. Armii Ochotn. „Krzyżem za odwagę i męstwo”, „Kurier Płocki” 1921, nr 82 z 12 kwietnia, s. 3.
Poświęcenie krzyża na mogile bratniej, „Kurier Płocki”, nr 95 z 26 kwietnia 1922, s.3.
Obrona Płocka, „Czas”, nr 202 z 25 sierpnia 1920, s. 3.
Święto Harcerzy, „Kurier Płocki”, nr 110 z 18 maja 1921, s.3.
Rozkaz, „Kurier Płocki” 1920, nr 205 z 31 sierpnia, s. 1-2.
Z Rypina, „Kurier Płocki” 1920, nr 203 z 29 sierpnia, s. 3-4.
Ze złotej księgi bohaterów, Żołnierz Polski” 1921, nr 21 z 23 kwietnia, s. 4.
Internet
Skoczylas Jacek, Marian Franciszek Przyłuski herbu Lubicz, http://www.wietrzykowski.net/Przy%B3uski.Marian_wojskowy.pdf
film Krzysztofa Irskiego, Przez Atlantyk do Legionów. Historia mjr. Mariana Przyłuskiego https://www.youtube.com/watch?v=vGadKN1xm5k
Rogowski Grzegorz, Szkół filmowych nie polecamy, „Pleograf. Historyczno-Filmowy Kwartalnik Filmoteki Narodowej” 2020, nr 1, https://pleograf.pl/index.php/szkol-filmowych-nie-polecamy/
https://ksiaznicaplocka.pl/mjr-henryk-bigoszt/
https://1920.pokis.pl/feliks-ludwik-waluszewski/
https://1920.pokis.pl/jozef-ksawery-lewszecki/
https://1920.pokis.pl/stefan-zawidzki/
https://1920.pokis.pl/marcelina-rosciszewska/
