„Trud zmagań o utrzymanie tożsamości narodowej...” Polacy Galicji Wschodniej w czasach Monarchii Habsburskiej (koniec XVIII w. -1914 r.) / „Struggle for national identity...". Poles of the East Galicia in Habsburg monarchy times (end XVIII century -1914)
Abstract
Streszczenie: Impulsem, który sprzyjał aktywizacji polskiej grupy etnicznej, zamieszkującej ziemie Galicji, była coraz większa aktywność ściśle powiązana z przynależnością do ruchu irredentystycznego, dzięki czemu „galicyjskie" doświadczenie odegrało szczególną rolę w przygotowaniach Polaków, zmierzających do odzyskania niepodległości. Dzięki zmianom w gospodarce i strukturze socjalnej odbywała się krystalizacja kierunków politycznych i ruchów wśród Polaków w Galicji. Potęga polskich ruchów narodowych spowodowała łańcuchową reakcję odrodzenia etnicznego, zaktualizowała ich pragnienie do zachowania własnej tożsamości. Zmianie charakteru ukraińsko-polskiego współdziałania sprzyjały i inne czynniki, mianowicie etniczne odrodzenie Ukraińców i Polaków. Polityczna orientacja obu obozów narodowych na państwowo-polityczne przekształcenie cesarstwa i kształtowanie, w jego granicach, podstaw polskiej i ukraińskiej państwowości tworzyła bazę dla porozumienia Polaków i Ukraińców.
Summary: The impulse which conduced to the activation of the Polish ethnic group inhabiting the lands of Galicia, was an increasing activity closely associated with adhesion to the irredent movement. Thus, „Galician" experience played a crucial role in the preparation of Poles pursuing independence. Owing to the changes in the economy and social structure, the political trends and movements among the Poles in Galicia underwent crystalisation. The power of Polish national movements spawned a chain reaction into ethnic revival, and rekindled their desire desire to preserve their own identity. Among other favourable factors that contributed to the change in the nature of Ukrainian-Polish cooperation, was ethnic revival of Ukrainians and Poles. The political orientation of both camps nation-state-political transformation of the Empire and the formation, within its borders of basic Polish and Ukrainian statehood formed the basis for the understanding of Poles and Ukrainians.
Słowa kluczowe: polityka narodowościowa, tożsamość narodowa, Polacy, stosunki międzyetniczne, Galicja Wschodnia
Keywords: national policy, national identity, Poles, interethnic relations, East Galicia
References
Bibliografia
Bernacki W., Jednostka, naród, niepodległość. Myśl polityczna demoliberałów galicyjskich, Kraków 1997.
Bernacki W., Z dziejów polskiego liberalizmu politycznego, Kraków 1994.
Binder H., Polen, Ruthenen, Juden. Politik und Politikers in Galizien 1897-1918, Wien 1997.
Bonusiak W., Buszko J., (red.), Galicja i jej dziedzictwo, t. 1: Historia i polityka, Rzeszów 1994.
Chłopecki J., Marudowicz-Ubrańska H., Galicja i jej dziedzictwo, t. 2: Społeczeństwo i gospodarka, Rzeszów 1995
Cornwall M. (red.), Die letzen Jahre der Donaumonarchie. Die erste Vielvölkerstaat im Europa des frühen 20Jahrhunderts, Essen 2004.
Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846-1906, Kraków 1907.
Fiołek K., Stalą M. (red.), Kraków i Galicja wobec przemian cywiliza-cyjnych (1866-1944). Studia i szkice, Kraków 2011.
Fras Z., Galicja, Wrocław 2004.
Galicja 1772-1918. Problemy metodologiczne, stan i potrzeby badań, t. 1-3, red. Kawalec A., Wierzbieniec W., Zaszkilniak L., Rzeszów 2011.
Grodziski S., Sejm krajowy galicyjski 1861-1914, Warszawa 1993.
Grodziski S., Studia galicyjskie. Rozprawy i przyczynki do historii ustroju Galicji, Kraków 2007.
Gruchała J., Rząd austriacki i polskie stronnictwa polityczne w Galicji wobec kwestii ukraińskiej (1890-1914), Katowice 1988.
Hye H.P., Das politische System in der Habsburgermonarchie. Konstitutionalismus, Parlamentarismus und politische Partizipation, Praha 1998.
Kochnowski R., Przy Tobie, Najjaśniejszy Panie, stoimy i stać chcemy. Monarchia habsburgska w polskiej myśli politycznej lat 1860-1914, Kraków 2009.
Łazuga W., Kalkulować... Polacy na szczytach c.k morarchii, Poznań 2013.
Maciak D., Próba porozumienia polsko-ukraińskiego w Galicji w latach 1888-1895, Warszawa 2006.
Monołatyj I, Etnopolityczne aspekty polityki narodowościowej Austro--Węgier w Galicji, 1867-1914, „Nowa Ukraina", nr 2, Kraków 2006.
Partacz C, Od Badeniego do Potockiego. Stosunki polsko-ukraińskie w Galicji w latach 1888-1908, Toruń 1996.
Potkański W., Ruch narodowo-niepodległościowy w Galicji przed 1914 rokiem, Warszawa 2002.
Tomczyk R., Radykałowie i socjaldemokraci. Miejsce i rola lewicy w ukraińskim obozie narodowym w Galicji 1890-1914, Szczecin 2007.
Żundul J., Państwo w Państwie? Autonomia narodowo-kulturalna w Europie Środkowowschodniej w XX wieku, Warszawa 2000.
