PATRIOTYCZNY OBOWIĄZEK – ORGANIZACJA SZKOLNICTWA POLSKIEGO

Autor

  • Anna Maria Stogowska

DOI:

https://doi.org/10.19251/rtnp/2020.12(16)

Słowa kluczowe:

inteligencja polska, stowarzyszenia edukacyjne i kulturalne z przełomu XIX i XX wieku, organizacja polskiej oświaty

Abstrakt

Wychowywani w rosyjskich szkołach uczniowie starali się o zachowanie polskości, działając w nielegalnych organizacjach. Buntowali się przeciwko rusyfikacji,
organizując strajki szkolne. Te formy były ostro zwalczane przez zaborcę. Gdy warunki polityczne zmieniły się, po 1905 roku zaczęto organizować polskie szkolnictwo. Inteligencja polska działała w Polskiej Macierzy Szkolnej oraz innych organizacjach prowadzących działalność oświatową: Towarzystwo Opieki nad Mową Ojczystą, Towarzystwo Kultury Polskiej, „Latający Uniwersytet”, Uniwersytet dla Wszystkich, Towarzystwo Naukowe Płockie. Patrioci polscy z własnych środków zakładali polskie szkoły, np. Towarzystwo Szkoły Średniej, Towarzystwo Szkoły Udziałowej. Wszystkie to społeczne poczynania przekreśliła I wojna światowa. Wprowadzono sieć szkolnictwa niemieckiego. Dopiero po odzyskaniu niepodległości powstała sieć polskiego szkolnictwa. Wysiłki organizacyjne zniweczyła wojna polsko-bolszewicka 1920 roku. Po jej zakończeniu polskie władze przystąpiły do organizacji polskiego szkolnictwa.

Bibliografia

Dobroński A., Szkolnictwo w Płocku przed pierwszą wojną światową, „Notatki Płockie” 1972, nr 4.

Konarska-Pabiniak B., Szkolnictwo płockie w okresie niewoli narodowej (1793-1918), [w:] Dzieje Płocka, pod red. M. Krajewskiego, Płock 2006, s. 299-334.

Konarska-Pabiniak B., Szkolnictwo płockie w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Dzieje Płocka, pod red. M. Krajewskiego, Płock 2006, s. 695-718.

Lasocki I., Serdeczne wspomnienie o śp. Leokadii z Grzebskich Stanisławowej Bergerowej, Płock 1933.

Macieszyna M., Pamiętnik Płocczanki, oprac. A. Stogowska, Płock 1996.

Maciesza A., Gimnazjum im. Władysława Jagiełły w Płocku 1906-1931, Płock 1931.

Maciesza A., Stan szkolnictwa w mieście Płocku 1914 roku, [w:] Księga pamiątkowa Koła Płocczan, pod red. S. Dembego, Warszawa 1931, s. 71-72.

Małachowianka. Dzieje najstarszej z istniejących polskich szkół – obecnego Liceum Ogólnokształcącego im. Marszałka Stanisława Małachowskiego, pod red. Wiesława Końskiego, Płock 1995.

Mroczkowski M., Pierwsza Polska Szkoła Średnia w Płocku, [w:] 100 lat Jagiellonki, pod red. A. Stogowskiej, Płock 2006.

Piekarski T., Mazowieckie ziemiaństwo w czasie I wojny światowej, [w:] Społeczeństwo Mazowsza wobec wydarzeń I wojny światowej, pod red. A. Koseckiego, J. Szczepańskiego, Pułtusk 2017, s.151-172.

Piekarski T., Ziemiaństwo Mazowsza Płockiego w latach 1918-1939, Poznań 2013.

Rabska Z., Moje życie z książką, Wrocław 1971.

Siedmioklasowa Szkoła Żeńska Udziałowa, Płock 1912.

lat Szkoły Rolniczej w Trzepowie, 1993.

lat Zespołu Szkół Ekonomiczno-Kupieckich im. Ludwika Krzywickiego, Płock 1997.

Smoleński W., Monteskiusz w Polsce XVIII wieku, Warszawa 1927.

lat Jagiellonki, pod red. A. Stogowskiej, Płock 2006.

Stogowska A., Adam Grabowski (1864-1919) – przyrodnik, redaktor płockich gazet, działacz społeczny, dyrektor I polskiego Gimnazjum w Płocku, inspektor szkolny, [w:] A. Stogowska, Edukatorzy, s. 138-156.

Stogowska A., Bohaterka obrony Płocka przed bolszewikami w 1920 r. pedagog Marcelina Rościszewska (1875-1949), Płock 2020.

Stogowska A., Edukacja, emancypacja, charytatywność, Płock 2016.

Stogowska A., Edukatorzy wychowankowie szkoły płockiej zwanej Małachowianką, Płock 2016.

Stogowska A., Edmund Płoski (1859-1942) – prawnik, zesłaniec na Sachalin, [w:] A. Stogowska, Edukatorzy, Płock 2016, s. 73-98.

Stogowska A., Kaganek oświaty dla ludu wiejskiego. Maria Płoska, [w:] A. Stogowska, Znakomite Płocczanki, Płock 2010, s. 84-121,

Stogowska A., Kobieta bohater Marcelina Rościszewska, [w:] A. Stogowska, Znakomite Płocczanki, Płock 2010, s. 53-83.

Stogowska A., Krzewienie kultury rolnej w działalności społecznej ziemian Marii i Władysława Płoskich z Nagórek Dobrskich, [w:] Działalność społeczno-gospodarcza mazowieckich ziemian w okresie od XVIII do XX w., pod red. B. Umińskiej, Ciechanów 2014, s. 53-83.

Stogowska A., Kultura Płocka w latach 1793-1999, Płock 2010.

Stogowska A., Lutyńscy i Płoscy z Płocka, Płock 2007.

Stogowska A., Narodowa Służba Kobiet Polskich, [w:] Edukacja, emancypacja, charytatywność, Płock 2016, s. 72-80.

Stogowska A., Profesor Władysław Smoleński – darczyńca Towarzystwa Naukowego Płockiego, „Notatki Płockie” 1996, nr 1.

Stogowska A., Praca dla idei ziemianie polscy – Maria i Władysław Płoscy, „Notatki Płockie” 2008, nr 2, s. 22-35.

Stogowska A., Panowie Lutyńscy i Płoscy, w: 100 lat Jagiellonki, pod red. A. Stogowskiej, Płock 2006, s. 321-326.

Stogowska A., Rola intelektualna i kulturotwórcza Towarzystwa Naukowego Płockiego w latach 1820-1830, 1907-1939, Płock 1998

Stogowska A., Spuścizna Władysława Smoleńskiego w zbiorach Biblioteki Zielińskich w Płocku, „Studia o Bibliotekach i Zbiorach Polskich”, Toruń 1992, T. 4.

Stogowska A., Władysław Smoleński (1851-1926) – prawnik, profesor historii, działacz oświatowy, [w:] Edukatorzy, Płock 2016, s. 54-72.

Stogowska A., W służbie ludzi i Ojczyzny. Aleksander Maciesza (1875-1945), Płock 2013.

Stogowska A., Ukochany dyrektor – Adam Grabowski, [w:] 100 lat Jagiellonki, pod red. A. Stogowskiej, Płock 2006, s. 213-216.

Stogowska A., Znakomity historyk polski prof. Władysław Smoleński (1851-1926) z Grabienic Małych, [w:] Spuścizna duchowa i materialna ziemian XVIII-XX wieku, pod red. B. Umińskiej, Ciechanów 2011, s. 255-298.

Stogowska A., Życie społeczno-gospodarcze Płocka w latach 1793-1918, [w:] Dzieje Płocka, pod red. M. Krajewskiego, Płock 2006, s. 137-198.

Świecki T., Wybult F., Mazowsze płockie w czasach wojny światowej i powstania państwa polskiego, Toruń 1932.

Wiśniewska E., Seminarium Nauczycielskie Męskie im. Bolesława Krzywoustego w Płocku (1916-1936), „Notatki Płockie” 1998, nr 1, s. 20-24.

Wiśniewska E., Szkolnictwo pedagogiczne w Płocku w latach 1917-1936 na przykładzie Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego im. Zofii Bukowieckiej, „Notatki Płockie” 1997, nr 2, s. 40-45.

Wybult F., Państwowe Gimnazjum Żeńskie im. het. Reginy Żółkiewskiej w Płocku 1920- 1932, Płock 1932.

Załęczny J., Zaangażowanie patriotyczne mazowieckiej młodzieży szkolnej i studenckiej w latach 1914-1918, [w:] Społeczeństwo Mazowsza wobec wydarzeń I wojny światowej, pod red. A. Koseskiego, J. Szczepańskiego, Pułtusk 2017, s. 207-226.

##submission.downloads##

Opublikowane

2021-06-11