Konflikt i przemoc w koncepcjach polityki Chantal Mouffe oraz Carla Schmitta
Abstrakt
Konflikt i przemoc są obecne w literaturze
nauk o polityce już od dawna. Do grona
postaci, które się tymi fenomenami zajmowały
zaliczyć należy również Chantal Mouffe
oraz Carla Schmitta.
W ramach artykułu przedstawione
zostały koncepcje polityki autorstwa Mouffe
i Schmitta oparte na istnieniu relacji wróg-
-przyjaciel. Autor tekstu skupia się na różnicach
pomiędzy omawianymi wizjami polityki
ale także określa podobieństwa, które
zbliżają propozycje obu autorów. Punktem
wyjścia dla obu koncepcji jest krytyka liberalizmu
i procesu „depolityzacji” jaki nastąpił
w XX wieku. Główne różnice pomiędzy
opisywanymi teoriami można sprowadzić do
dwóch określeń: antagonizmu i agonizmu.
Antagonizm Carla Schmitta uznaje, że wróg
może zostać zniszczony, agonizm Mouffe
jest z kolei bardziej umiarkowany. Mouffe
akceptuje zjawisko konfliktu w demokracji
z zastrzeżeniem, że jest on wyrazem rywalizacji
pomiędzy adwersarzami nie zaś wojną
pomiędzy wrogami. Obie koncepcje polityki
uznają jednak konflikt za naturalny element
polityki.
Słowa kluczowe: konflikt polityczny,
przemoc w polityce, Chantall Mouffe, Carl
Schmitt, wróg, polityczność, liberalizm.
Bibliografia
Antoszewski Andrzej. 1997. Modele demokracji przedstawicielskiej. W Demokracje
zachodnioeuropejskie. Analiza porównawcza, red. Andrzej Antoszewski, Ryszard
Herbut. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Antoszewski Andrzej. 2004. Wzorce rywalizacji polityczne we współczesnych demokracjach
europejskich. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Biały Filip. 2010. „Konflikt jako wartość? Demokracja agonistyczna a populizm europejski
w ujęciu Chantall Mouffe”. Refleksje nr 1.
Chmielniak Jakub. 2010. „Epoka techniki, pokoju i depolityzacji: wstęp do lektury Carla
Schmitta (glosa). Dialogi Polityczne nr 13.
Czarnecki Michał J. 2010. „Od Sokratesa do Lenina. Georges Sorel i problematyka przemocy
w polityce” Dialogi Polityczne nr 13.
Diamond Larry. 2005. Trzy paradoksy demokracji. W Przyszłość demokracji. Wybór tekstów,
red. Paweł Śpiewak, tł Piotr Rymarczyk. Warszawa: Fundacja ALETHEIA.
Dominiak Łukasz, Michalak Bartłomiej. 2012. Polityka na nowo odkrywana? W Ponowoczesność
w poszukiwaniu nowej wizji polityki, red. Łukasz Dominiak, Bartłomiej
Michalak. Toruń: Wydawnictwo Naukowej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Dybel Paweł, Wróbel Szymon. 2008. Granice polityczności. Warszawa: Fundacja
ALETHEIA.
Jonczek Joanna. 2006. Nowa Lewica. W Idee i doktryny polityczne XX wieku, red.
Andrzej Wojtaszak, Dariusz Wybranowski. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Szczecińskiego.
Krajewski Dariusz. 2010. „Czy należy sakralizować liberalny konsens w centrum? Rozważania
na temat radykalnej demokracji, liberalizmu, zasadności rewolucji i koncepcji
demokracji agonistycznej. Dialogi Polityczne nr 13.
Laclau Ernesto, Mouffe Chantal. 2007. Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek
do projektu radykalnej polityki demokratycznej, tł. Sławomir Królak. Wrocław:
Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły wyższej edukacji TWP.
Leszczyński Damian. 2008. „Hegemonia: taktyka bez strategii”. Edukacja Filozoficzna
nr 45.
Lijphart Arend. 2005. Konsensualny model demokracji, W Przyszłość demokracji.
Wybór tekstów, red. Paweł Śpiewak. Warszawa: Fundacja ALETHEIA.
Lewandowski Arkadiusz. 2012. Wokół pojęcia wroga – między antagonistyczną a agonistyczną
wizją polityki. W Ponowoczesność w poszukiwaniu nowej wizji polityki,
red. Łukasz Dominiak, Bartłomiej Michalak. Toruń: Wydawnictwo Naukowej
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Lukes Steven. 2003. Władza: pogląd radykalny. W Współczesna filozofia polityki. Wybór
tekstów źródłowych, red. Dorota Pietrzyk-Reeves, Bogdan Szlachta. Kraków:
Wydawnictwo DANTE.
Marczewska-Rytko Maria. 2001. Demokracja bezpośrednia w teorii i praktyce politycznej.
Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
McCormick John. 2008. „Irracjonalny wybór i krwawa walka” Kronos, nr 3.
Mouffe Chantal. 2005. Paradoks demokracji, tł. M. Kamińska, A. Orzechowski, W. Jach.
Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły wyższej edukacji TWP.
Mouffe Chantal. 2011. Carl Schmitt i paradoks demokracji liberalnej, W Carl Schmitt.
Wyzwanie polityczności, red. Chantal Mouffe. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki
Politycznej.
Mouffe Chantal. 2011b. Wyzwanie Schmitta. W Carl Schmitt. Wyzwanie polityczności,
red. Chantal Mouffe. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Mouffe Chantal. 2008. Polityczność: przewodnik krytyki politycznej, tł. Joanna Erbel.
Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Preuss Urlich K. 2011. Ład polityczny i demokracja: Carl Schmitt i jego wpływy. W Carl
Schmitt. Wyzwanie polityczności, red. Chantal Mouffe. Warszawa: Wydawnictwo
Krytyki Politycznej.
Rysiewicz Mikołaj. 2010. „Gdy prawo ustaje i wkracza siła… Stan wyjątkowy w myśli
prawno-państwowej Carla Schmitta”. Dialogi Polityczne nr 13.
Strauss Leo. 2008. „Uwagi do Pojęcia polityczności Carla Schmitta”. Kronos nr 3.
Schmitt Carl. 2012. Teologia polityczna i inne pisma. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Tormey Simon, Townshend Jules. 2010. Od teorii krytycznej do postmarksizmu, tł. Grzegorz
Maryniec, Katarzyna Szumlewicz Karolina Skarbek, Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Węgrzecki Janusz. 2009. „Przyszłość demokracji deliberatywnej”. Athenaeum. Polskie
Studia Politologiczne nr 22.
