DYLEMATY MŁODZIEŻY DOTYCZĄCE PROJEKTOWANIA WŁASNEJ PRZYSZŁOŚCI ZAWODOWEJ W PERSPEKTYWIE ELASTYCZNEGO RYNKU PRACY
DOI:
https://doi.org/10.19251/sej/2021.14.1(7)Słowa kluczowe:
młodzież, elastyczny rynek pracy, projektowanie przyszłości zawodowejAbstrakt
Jedno z zadań okresu dorastania związane jest z przygotowaniem jednostki do pełnienia roli zawodowej. Cel artykułu został zogniskowany wokół analizy różnorodnych wyzwań towarzyszących wyborom młodzieży dotyczących planowania własnej kariery. Poszukując swojego miejsca w świecie i dookreślając swoją pozycję na rynku pracy, udziela odpowiedzi na pytania „kim jestem?”, „kim chcę oraz kim mogę być w niepewnej i zmiennej rzeczywistości?”. W tekście podjęto próbę przeglądu dylematów pojawiających się na drodze kształtowania własnej dojrzałości zawodowej człowieka ze szczególnym zwróceniem uwagi na specyfikę elastycznego rynku pracy oraz koncepcje charakteryzujące sytuację zawodową młodych ludzi. Ich złożoność i wielowymiarowość, ukazuje heterogeniczność procesu projektowania przyszłości zawodowej przez młodzież, tym samym dowodząc konieczności intensyfikowania zabiegów edukacyjno-doradczych ukierunkowanych na budowanie jej świadomości w karierze i kompetencji niezbędnych do jej rozwijania.
Bibliografia
Altman, John H. 1997. Career development in the context of family experiences. W: Helen S. Farmer (red.), Diversity and women’s career development: From adolescence to adulthood. Oaks: Thousand.
Balcerowicz-Szkutnik, Maria, Wąsowicz, Jarosław. 2017. Pokolenie NEETs na rynku pracy – aktualne problemy, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 312, 7-17.
Bańka, Augustyn. 2007. Globalizacja pracy i kariery a procesy identyfikacji społecznej i indywidualnej. W: Perspektywy psychologii pracy, red. Małgorzata Górnik-Durose, Barbara Kożusznik, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Baran, Małgorzata, Kłos, Monika. 2014. Pokolenie Y – prawdy i mity w kontekście zarządzania pokoleniami. Marketing i Rynek, nr 5, 923-929.
Bauman, Zygmunt. 2013. Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Boni, Michał. 2004. Elastyczność polskiego rynku pracy. W: Elastyczny rynek pracy w Polsce. Jak sprostać temu wyzwaniu. Zeszyty BRE Bank – CASE, red. Michał Boni, nr 73, 7-12. Warszawa: CASE-Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa i BRE Bank SA.
Cybal-Michalska, Agnieszka. 2013. Młodzież akademicka a kariera zawodowa, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Czarniawski, Henryk. 1999. Psychologia pracy, Kielce: Wydawnictwo Uczelniane Wszechnica Świętokrzyska.
Drwal, Radosław. 1993. Percepcja ważności i realizacji zadań rozwojowych przez dorastających. W: Badania nad rozwojem w okresie dorastania, red. Zuzanna Smoleńska, 15-47. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Eurofound. 2012. NEETs. Young people not in employment, education or training: Characteristics, costs and policy responses in Europe, Luxembourg.
Forrier, Anneleen, Sels, Luc. 2003. The concept employability: a complex mosaic. International Journal of Human Resources Development and Management. No. 3, 2003, 102-124.
Fugate, Mel, Kinicki Angelo J., Ashforth, Blake E. 2004. Employability: A psycho-social construct, its dimension, and applications, “Journal of Vocational Behavior”, No. 65, 14-38.
Giddens, Anthony. 2001. Nowoczesność i tożsamość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gładzicka-Jankowska, Alina. 2013. Elastyczność rynku pracy jako mechanizm dostosowawczy w gospodarce polskiej, Myśl ekonomiczna i polityczna, nr 1 (40), 67-91.
Grabowska, Mirosława, Gwiazda, Magdalena (red.). 2018. Młodzież 2018, raport z badania sfinansowanego przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii i Centrum Badania Opinii społecznej, Warszawa.
Havighurst, Robert J. 1981. Developmental Tasks and Education. New York – London: Longman.
Krause, Ewa. 2012. Planowanie rozwoju kariery zawodowej przez studentów. Między wyobrażeniami a strategiami. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Kryńska, Elżbieta. 2007. Elastyczność zatrudnienia na polskim rynku pracy, Polityka Społeczna, nr 11-12, 1-8.
Kukla, Daniel. 2006. Perspektywy (nie tylko zawodowe) młodych w ponowoczesności. W: Młodzież na rynku pracy. Od badań do praktyki, red. Stefan M. Kwiatkowski, Zdzisław Sirojć, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Kukla, Daniel. 2010. Preorientacja i orientacja zawodowa w edukacji, Warszawa: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Latusek, Arkadiusz (red.). 2003. Nowy słownik wyrazów obcych, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
Leszkowicz-Baczyński, Jerzy. 2017. Systemowe wymogi, indywidualne koszty. Praca poza for¬malnym zatrudnieniem absolwentów Uniwersytetu Zielonogórskiego. W: Praca w XXI wieku. Wymiary formalne i niefor¬malne, red. Elżbieta Kolasińska, Joanna Róg-Ilnicka, Adam Mrozowicki. Gdańsk: WN Katedra.
Liberska, Hanna. 2007. Kształtowanie się tożsamości a style wychowania w rodzinie W: Tożsamość a współczesność, red. Hanna Liberska, Barbara Harwas-Napierała. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Mac – Czarnik, Lucyna. 2000. Procesy poznawcze w planowaniu własnego życia u młodzieży. Badania rozwojowe osób w wieku od 12 do 25 lat, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Markiewicz, Katarzyna, Kaczmarek, Bożydar L.J., Kostka-Szymańska, Małgorzata. 2010. Cechy osobowości a decyzje adolescentów dotyczące planów edukacyjnych i zawodowych, Psychologia Rozwojowa, nr 15, 3, 57-70.
Marquard, Odo. 1994. Rozstanie z filozofią pierwszych zasad, Warszawa 1994: Oficyna Naukowa.
Masłyk, Maciej. 2005. Obraz samego siebie jako czynnik planowania kariery zawodowej. W: Zawód, praca, kariera. Wybrane aspekty systemu doradztwa zawodowego wobec wyzwań europejskiego rynku pracy, red. Sławomir Solecki, Artur Grzesik. Przemyśl: PWZS.
McCrindle, Mark, blog: Gen Z and Gen Alpha. Unfografphic Update, https://mccrindle.com.au/insights/blogarchive/gen-z-and-gen-alpha-infographic-update/, dostęp: 13.02.2021.
Meet Generation Z: Forget Everything You Learned About Millennials (2014). Sparks&Honey, https://www.slideshare.net/sparksandhoney/generation-z-final-june-17/3-There_is_a_population_tsunami, dostęp: 13.02.2021).
Melosik, Zbyszko. 2001. Młodzież i styl życia: paradoksy pop-tożsamości. W: Młodzież, styl życia i zdrowie. Konteksty i kontrowersje, red. Z. Melosik. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 11-57.
Melosik, Zbyszko. 2013. Edukacja uniwersytecka i procesy stratyfikacji społecznej. Kultura-Społeczeństwo-Edukacja. nr 1 (3), 21-46.
Mileżyński, Jan. 2008. Wybrane problemy przygotowania młodzieży do wejścia na rynek pracy. Problemy Profesjologii. nr 1, 109-119.
Minta, Joanna. 2012. Od aktora do autora. Wspieranie młodzieży w wspieraniu własnej kariery, Warszawa: KOWEZiU.
Myszka, Lucyna. 2015. Planowanie i zarządzanie karierą jako podmiotowa „własność” jednostki. Ogrody Nauk i Sztuk. T. 5, 345-352.
Myszka-Strychalska, Lucyna. 2016. Orientacje zawodowe młodzieży z zespołów szkół zawodowych, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Nagy, Ádam, Kölcsey, Attila. 2017. Generation Alpha: Marketing or Science?. Acta Technologica Dubnicae. vol. 7. issue, 106-114.
Oleszkowicz, Anna, Senejko, Alicja. 2013. Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Peret-Drążewska, Paulina. 2014. Współczesna młodzież postrzegana z perspektywy rówieśników. Studium teoretyczno-empiryczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Piekarska, Aleksandra. 2017. Między strategią a przypadkiem – postrzeganie karier przez młodych pracowników. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica, nr 61, 43-60.
Piorunek, Magdalena. 2004. Projektowanie przyszłości edukacyjno-zawodowej w okresie adolescencji, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Piorunek, Magdalena. 2016. Poradnictwo karier w sektorze szkolnictwa zawodowego – refleksje – dylematy – pytania, Kultura – Społeczeństwo – Edukacja, nr 2 (10), 44-58.
Piotrowski, Konrad, Wojciechowska, Julita, Ziółkowska, Beata. 2015. Rozwój nastolatka. Późna faza dorastania, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Portal Funduszy Europejskich, Przeczytaj o Europejskim Funduszu Społecznym, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/europejski-fundusz-spoleczny/przeczytaj-o-europejskim-funduszu-spolecznym/ [04.05.2018].
Rosalska, Małgorzata, Wawrzonek Anna. 2012. Między szkołą a rynkiem pracy. Doradztwo zawodowe w szkołach zawodowych, Warszawa: Engram.
Savickas, Mark L. 2011. Constructing Careers: Actor, Agent and Author, Journal of Employment Counselling. 48, 179-181.
Stachowska, Sylwia. 2012. Oczekiwania przedstawicieli pokolenia Y wobec pracy i pracodawcy. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, nr 2, 33-56.
Standing, Guy. 2014. Prekariat. Nowa niebezpieczna klasa, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sullivan, Sherry E., Arthur, Michael B. 2006. The evolution of boundaryless career concept: Examining physical and psychological mobility. Journal of Vocational Behavior, vol. 69, 19-26.
Super, Donald E. 1984. Career and life development. W: Career choice and development, red. D. Brown, L. Brooks. San Francisco, Washington, London: Jossey – Bass Publishers, 192-234.
Super, Donald E., Bohn, Martin. 1971. Occupational Psychology, London: Pearson Education Limited.
Szajek, Stanisław. 1989. System orientacji i poradnictwa zawodowego, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Szcześniak, Małgorzata, Rondon, Gloria. 2011. Pokolenie „ani-ani”: o młodzieży, która się nie uczy, nie pracuje i nie dba o samokształcenie. Psychologia Społeczna, tom 6, nr 3 (18), 241-251.
Szkoły wyższe i ich finasowanie w 2018 r. 2019. Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Gdańsku, Gdańsk, Warszawa.
Szmaus – Jackowska, Alicja, Wachowski, Wojciech. 2015. Radzenie sobie z wielością ról. Pomoc młodym ludziom w podejmowaniu decyzji o wyborze kariery zawodowej. W: Dylematy współczesnych ludzi. Radzenie sobie z wielością ról i zadań, red. Hanna Liberska, Alina Malina, Dorota Suwalska-Barancewicz. Warszawa: Difin, 239-256.
Tulgan, Bruce. 2009. Not Everyone Gets A Trophy: How to Manage Generation Y, San Francisco: Jossey-Bass, Calif.
Turska, Elżbieta. 2014. Kapitał kariery ludzi młodych. Uwarunkowania i konsekwencje, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytet Śląskiego.
Wendt, Roman, Turina, Grzegorz. 2006. Profesjonalny networking – czyli kontakty, które procentują, Warszawa: Agencja Wydawniczo-Reklamowa ARTE.
Wojtasik, Bożena. 1994. Doradca zawodu. Studium teoretyczne z zakresu poradoznawstwa, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wojtasik, Bożena. 1997. Warsztat doradcy zawodu. Aspekty pedagogiczno-psychologiczne, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wrzesień, Witold. 2005. Europejscy poszukiwacze czy alterkontestatorzy - kolejne ogniwo wymiany pokoleń?. Dylematy Współczesnych Rodzin. Roczniki Socjologii Rodziny, XVI, 189-200.
Young people neither in employment nor in education and training by sex (NEET), Eurostat 2020, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/sdg_08_20/default/table?lang=en (dostęp 13.02.2021).
Żarczyńska-Dobiesz, Agnieszka, Chomątowska, Barbara. 2014. Pokolenie „Z” na rynku pracy – wyzwania dla zarządzania zasobami ludzkimi, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 350, 405-415.
