AUNOMIA NAUCZYCIELA - WYMIAR TEORETYCZNY I PRAKTYCZNE IMPLIKACJE
DOI:
https://doi.org/10.19251/sej/2021.14.1(3)Słowa kluczowe:
nauczyciel, autonomia, profesjonalizm, kompetencje, edukacja, szkołaAbstrakt
W niniejszym artykule podejmuję problem autonomii nauczyciela w wymiarze teoretycznym i praktycznym. Stawiam tezę, iż autonomia nauczyciela jest zarówno przejawem jak również warunkiem jego profesjonalizmu. Tylko autonomiczny nauczyciel jest w stanie tworzyć optymalne warunki swoim uczniom w zakresie edukacji.
Głównym zamierzeniem niniejszego artykułu jest więc omówienie autonomii jako atrybutu nauczycielskiego profesjonalizmu, a wraz z tym zwrócenie uwagi na zjawiska i trudności, które ograniczają autonomię współczesnego nauczyciela.
Bibliografia
Banach, Czesław. 2009. Nauczyciel naszych oczekiwań i potrzeb od A do Ż. Lublin:Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji.
Bilińska-Suchanek, Ewa. 2013. Nauczyciel i opór (wobec) systemu edukacji, Toruń: WydawnictwoAdam Marszałek.
Cieśleńska, Beata. (2019). Odpowiedzialność zawodowa nauczyciela. Studium teoretyczno-empiryczne. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora.
Day, Christopher. 2004. Rozwój zawodowy nauczyciela. Uczenie się przez całe życie. Tłum. J. Michalak. Gdańsk: GWP.
Gołębniak, Dorota. 1998. Zmiany w edukacji nauczycieli. Wiedza. Biegłość. Refleksyjność. Poznań-Toruń: Edytor.
Komorowska, Hanna. 2001. Metodyka nauczania języków obcych. Warszawa: Fraszka Edukacyjna.
Kupisiewicz, Czesław, Kupisiewicz, Małgorzata. 2009. Słownik Pedagogiczny. Warszawa: PWN.
Kwiatkowska, Henryka. 1997. Edukacja nauczycieli. Konteksty – kategorie – praktyki. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Kwiatkowska, Henryka. 2005. Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią. Gdańsk: GWP.
Kwiatkowska, Henryka. 2007. Tożsamość nauczycieli – dylematyczność relacji podmiotowość – przedmiotowość. W: Nauczyciel – Tożsamość – Rozwój, red. R.
Kwiecińska, S. Kowal, M.J. Szymański, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Kwieciński, Zbigniew. 2019. Edukacja w galaktyce znaczeń. W: Z. Kwieciński, B. Śliwerski Pedagogika. Podręcznik akademicki, 41–54. Warszawa: PWN.
Madalińska-Michalak, Joanna. 2010. Profesjonalizm w zawodzie nauczyciela. W: J. Madalińska- Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm w zawodzie nauczyciela, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Marchewczyk, Alina. 2015. „Autonomia pozorowana”, czyli o źródłach nauczycielskiej (nie)Mocy. Dostęp: 10.07.2021. http://www.bwmp.up.krakow.pl/wp-content/
uploads/2015/01/Alina-Marchewczyk-Autonomia-pozorowana-czyli-o-%C5%BAr%C3%B3d%C5%82ach-nauczycielskiej-nieMocy.pdf
Michońska-Stadnik, Anna. 2004. Autonomia ucznia 400 lat po Galileuszu, czyli szansa dla odpowiedzialnych. W: Pawlak, M. (red.). Autonomia w nauce języka obcego, 11-18. Poznań – Kalisz: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu.
Niemiec, Jerzy. 2001. Nauczyciele w przemianie i perspektywie. W: W. Prokopiuk (red.), Rozwój nauczyciela w okresie transformacji. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Nowosad, Ineta. 2001. Nauczyciel– wychowawca czasu polskich przełomów, Kraków: Impuls.
Pawlak, Mirosław. (red.). 2004. Autonomia w nauce języka obcego. Poznań – Kalisz: Wydział
Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu.
Pawlak, Mirosław. (red.). 2008. Autonomia w nauce języka obcego – co osiągnęliśmy i dokąd zmierzamy. Poznań – Kalisz: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu.
Polak, Krzysztof. 2002. Edukacja integralna a idea podmiotowości człowieka w procesach kształcenia i wychowania. W: J. Kędzierska, K. Polak (red.), Nauczanie zintegrowane w szkole. Krosno: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie.
Popławska, Agata. 2021. Autonomia nauczyciela w reformowanej szkole. W: Nauczyciel we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej, red. nauk. Anna Karpińska, Monika Zińczuk, Karol Kowalczuk, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Radziewicz, Jerzy. 1993. Szkoła demokracji – demokracja w szkole. W: J. Radziewicz (red.), Nauka demokracji. Warszawa: CODN.
Schulz, Roman. 1989. Nauczyciel jako innowator. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Speck, Otto. 2005. Być nauczycielem. Trudności wychowawcze w czasie zmian społeczno- kulturowych, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Szempruch, Jolanta. (2014). Wypalenie zawodowe nauczycieli w szkolnej codzienności. W: J.M. Łukaik, I. Nowosad, M.J. Szymański. Codzienność szkoły. Nauczyciel. Kraków: IMPULS
Szymański, Mirosław S., Harner Wolfgang. 2005. Nauczyciel i kształcenie nauczycieli. Zmiany i wyzwania. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Śliwerski, Bogusław. 1998. Lęk wobec nauczycielskiej wolności. W: W. Prokopiuk (red.), Rozwój nauczyciela w okresie transformacji. Wydawnictwo Trans Humana.
Wilczyńska, Weronika. 2008. Analiza transakcyjna a rozwijanie autonomii w komunikacji szkolnej i obcojęzycznej. W: M. Pawlak (red.), Autonomia w nauce języka obcego – co osiągnęliśmy i dokąd zmierzamy. Poznań – Kalisz – Konin: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu
Wysocka, Maria. 2003. Profesjonalizm w nauczaniu języków obcych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wysocka, Maria. 2008. Granice autonomii nauczyciela języków obcych i jego uczniów. W: M. Pawlak (red.), Autonomia w nauce języka obcego – co osiągnęliśmy i dokąd zmierzamy. Poznań – Kalisz – Konin: Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu.
Zawadzka, Ewa. 2004. Nauczyciele języków obcych w dobie przemian. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
