SAMOŚWIADOMOŚĆ W ROZWOJU DUCHOWOŚCI... DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM
DOI:
https://doi.org/10.19251/sej/2021.13(4)Słowa kluczowe:
duchowość, dziecko, świadomość, samoświadomośćAbstrakt
Tematyka duchowości człowieka jako istotnego wymiaru jego życia wkracza w obszar rozważań pedagogiki, w tym także do pedagogiki przedszkolnej.
Trudności w aplikacji tego pojęcia w tej subdyscyplinie pedagogiki mogą być spowodowane myśleniem o dziecku jako o „niepełnym” człowieku, który dopiero w późniejszym okresie życia rozwija dojrzałe obszary własnego bytowania, jak choćby duchowość. Tymczasem analiza funkcjonowania dziecka w okresie przedszkolnym dowodzi, iż funkcjonuje ono w pełni w duchowym zakresie własnej egzystencji, ale też często – ze względu na szczególne właściwości tego okresu rozwojowego – przekracza w tym zakresie możliwości osób dorosłych. Prezentowany tekst ma na celu wskazanie w jaki sposób i w jakim stopniu
dziecko w wieku przedszkolnym osiąga umiejętność samoświadomości jako istotnego obszaru jego duchowego rozwoju.
Bibliografia
Allport, Gordon. 1961. Pattern and Growth in Personality. New York: Holt, Rinehart and Winston.
Bee, Helen. 2004. Psychologia rozwoju człowieka. Tłum. A. Wojciechowski. Poznań: Wyd. Zysk i S-ka.
Białek, Ewa. 2009. Zrównoważony rozwój dziecka w świetle nowych wyzwań. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Brzezińska, Anna. 2000. Społeczna psychologia rozwoju, t. 3, Warszawa: Wyd. Naukowe SCHOLAR.
Chłopkiewicz, Maria. 1987. Osobowość dzieci i młodzieży. Rozwój i patologia. Warszawa: WSiP.
Chrobak, Stanisław. 1999. Koncepcja wychowania personalistycznego w nauczaniu Karola Wojtyły – Jana Pawła II. Warszawa: Wyd. Salezjańskie.
Dymkowski, Maciej. 1996. Samowiedza w okowach przywdziewanych masek. Warszawa: Wyd. Instytutu Psychologii PAN.
Galarowicz, Jan.1994. Człowiek jest osobą. Podstawy antropologii filozoficznej Karola Wojtyły. Kraków: Wyd. Naukowe PAT.
Golka, Marian. 2008. Socjologia kultury. Warszawa: Wyd. Naukowe SCHOLAR.
Hardy, Alister. 1965. The living streem: a restatement of evolutionary theory and its relation to the spirit of man. London: Collins.
Hurlock, Elisabeth. 1985. Rozwój dziecka, t. 1. Tłum. B. Hornowski, K. Lewandowska, B. Rosemann. Warszawa: PWN.
Jarymowicz, Maria. 1989. Próba konceptualizacji pojęcia „tożsamość”: spostrzegana odrębność Ja-Inni jako atrybut własnej tożsamości. Przegląd Psychologiczny, t. 32, nr 3, 655-669.
Kielar-Turska, Maria. 2004. Średnie dzieciństwo. Wiek przedszkolny, W: Psychologia rozwoju człowieka, t. 2, Charakterystyka okresów życia człowieka, red. Barbara Harwas-Napierała i Janusz Trempała, 47-74. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN,
Klein, Melanie. 1975. The psychoanalysis of Children. London: Hogarth Press.
Korczak, Janusz. 2004. Jak kochać dziecko. Warszawa: Wyd. Jacek Santorski i Sp.
Kozielecki, Józef. 1981. Psychologiczna teoria samowiedzy. Warszawa: PWN.
Logan, Richard. 1986. A reconceptualization of Erikson’s theory: the repetition of existential and instrument al themes, Human Developmental 29, 125-136.
Obuchowski, Karol. 1972. Psychologia dążeń ludzkich, Warszawa: PWN.
Piaget, Jean. 1966. Narodziny inteligencji dziecka, tłum. Maria Przetacznikowa. Warszawa: PWN.
Piaget, Jean. 2011. Jak sobie dziecko wyobraża świat, tłum. Maria Gawlik, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sokolik, Maria. 1993. Psychoanaliza i Ja. Kliniczna problematyka poczucia tożsamości, Warszawa, Agencja Wydawnicza Jacek Santorski & CO.
Szczukiewicz, Piotr. 1998. Rozwój psychospołeczny a tożsamość. Lublin, Wyd. UMCS.
Śliwerski, Bogusław. 2020. Pedagogika ogólna. Podstawowe prawidłowości. Kraków: Impuls.
Tillmann, Klaus-Jurgen. 1996. Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie. tłum. Grzegorz Bluszcz, Bartek Miracki, Warszawa: PWN.
Tischner, Józef. Świat ludzkiej nadziei. Kraków: Wyd. Znak 2000.
Winnicott, Donald. 1957. The Child and the Family. London: Tavistock.
Włoch-Barżij, Stanisława. 2020. Edukacja w działaniu w procesie wychowania dzieci w wieku przedszkolnym. W: Oblicza edukacji przedszkolnej i szkolnej, red. Andrzejewska, Jolanta i Barbara Bilewicz-Kuźnia, 243-249. Lublin: Wyd. UMCS.
Wojtyła, Karol. 1976. The Intentional Act and the Human Act, that is, Act and Experience, Analecta Husserliana t. 5, 269-280.
