TROSKA O RODZINĘ NIESAMODZIELNEGO SENIORA
DOI:
https://doi.org/10.19251/sej/2021.13(15)Słowa kluczowe:
niesamodzielny senior, opiekun, rodzina, obciążeniaAbstrakt
Pojawiająca się choroba, a co za nią idzie niesamodzielność seniora, nie dotyczy już tylko jego samego, lecz także wielu osób z jego najbliższego otoczenia. To członkowie najbliższej rodziny są tymi, którzy przez długi okres muszą zmagać się z różnego rodzaju obciążeniami i wyzwaniami. Zdarza się, że muszą przy tym nagle zrezygnować ze swojego dotychczasowego aktywnego życia. Towarzysząc cierpieniu seniora, sami często doświadczają negatywnych uczuć, w tym złości, poczucia skrzywdzenia, braku akceptacji czy niesprawiedliwości. W konsekwencji mogą popadać w apatię, w depresję lub wycofują się z życia społecznego, co dodatkowo pogłębia ich izolację. Jak temu zapobiegać? Jak wspierać rodzinnych opiekunów niesprawnych seniorów? W jaki sposób zapobiegać wypaleniu i nie ulec obciążeniom? Oto pytania, nad którymi warto podjąć gerontologiczną refleksję.
Bibliografia
Badura-Madej, Wanda. Piątek, Jadwiga. 1999. Stres związany z pomaganiem ludziom w kryzysach, W:, Poradnik dla pracowników socjalnych, red. Wanda, Badura-Madej. 196-204. Warszawa: Biblioteka Pracownika Socjalnego.
Bartoszek, Agnieszka. Ślusarska, Barbara. Kocka, Katarzyna. Deluga, Alina. Kachaniuk, Hanna. Nowicki, Grzegorz. Piasecka, Katarzyna. 2019. Wybrane determinanty obciążenia opiekunów nieformalnych sprawujących opiekę nad osobami starszymi z deficytem sprawności funkcjonalnej w warunkach domowych. Gerontologia Polska, 27(2019), 208-214.
Bojanowska, Elżbieta. 2012. Ludzie starsi w rodzinie i w społeczeństwie, W: Józefina, Hryniewicz. O sytuacji ludzi starszych, 19-33. Warszawa: Rządowa rada Ludnościowa.
Chmura, Maria. 2009. Obraz brzemienia rodziny z osobą chorą na schizofrenię. Roczniki Psychologiczne, 2(2009), 104-128.
Czernik, Ewa. 2016. Opiekuję się bliskim mam dość!, W: Jesień życia? Wiosna możliwości, Przewodnik po późnej dorosłości. red. Monika, Mularska-Kucharek M., Ewa Czernik, 151-166. Łódź: Uniwersytet Łódzki.
Drukier, Arkadiusz. Wójta-Kempa, Monika. 2018. Potrzeby socjalne chorych i ich rodzin – zasady udzielania pomocy, W: Opieka paliatywna, poradnik dla lekarzy i pielęgniarek rodzinnych oraz rodzin pacjentów, red. Elżbieta Krajewska-Kułak et. al. 158-172. Warszawa: Engram Difin.
Dziechciarz, Małgorzata. 2017. Metody wspomagające opiekunów w organizacji dnia osoby niesamodzielnej. Metody skutecznej komunikacji z osobą starszą, W: Opieka nad osobą starszą niesamodzielną, red. Izabela, Wróblewska. Małgorzata, Dziechciaż. Katarzyna, Wieczorskowska-Tobis. Sławomir, Tobis. 151-174, Wrocław: Biblioteka Nestora.
Fabiś, Artur. Wąsiński, Arkadiusz. 2008. Dorosłość wobec starości. Opiekun osób starszych. Więcej frustracji czy satysfakcji, W: Oczekiwania-Radości-Dylematy, red. Renata Konieczna-Woźniak, 227-237. Poznań: Wyd. Naukowe UAM.
Gołębiowska, Paulina. 2017. Zagrożenia w pracy z osobami starszymi – wybrane zagadnienia, Annales Uniwersitas Marie Curie-Skłodowska, Sectio J Paedagogika-Psychologia, 4 (2017), 121-131.
Grotowska-Leder, Jolanta, Roszek, Katarzyna. 2016. Sandwich generation? Wzory wspracia w rodzinach trzypokoleniowych. Na przykładzie mieszkańców dwóch gmin województwa świętokrzyskiego. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Iwański, Rafał. 2017. Opieka długoterminowa nad osobami starszymi, Warszawa: CeDeWu.pl.
Jaźwińska-Motylska, Ewa. Kiełczowska, Marta, Kordasiewicz, Anna, Pędziwiatr, Konrad, Radziwnowiczówna, Agnieszka. 2014. Społeczne konsekwencje starzenia się populacji ze szczególnym uwzględnieniem zmian relacji opiekuńczych, Warszawa: Studia i Materiały.
Jedynak, Andrzej. 1992. Jak radzić sobie z syndromem wypalenia, Gestalt 5(1992), 26-28.
Jurek, Łukasz. 2007. Sektory opieki długoterminowej – analiza kosztów, Gerontologia Polska, 4(2007), 111-112.
Kilian, Marlena. 2020. Funkcjonowanie osób w starszym wieku, Warszawa: Engram Difin.
Kliszcz, Joanna. 2019. Psychologia w zawodzie i w pracy opiekuna medycznego, Gdańsk: GWP.
Kosmala, Krystyna. Kłoszewska, Iwona. 2002. Poczucie obciążenia opieką u opiekunów osób otępiałych, Rocznik Psychogeriatryczny, 5 (2002), 95–105.
Krakowiak, Piotr. Krzyżanowski, Dominik. Modlińska, Aleksandra. 2011. Przewlekle chory w domu, Lubię pomagać, Gdańsk: Fundacja Hispitacyjna.
Kretek-Kamińska, Agnieszka. Kukulak-Dolata, Iwona. Krzewińska Aneta. 2020. Wsparcie osób niesamodzielnych, Perspektywa opiekunów i podopiecznych, Łódź: Wyd. Uniwersytet Łódzki.
Krzyżowski, Łukasz. 2013. Polscy migranci i ich starzejący się rodzice, Transnarodowy system opieki międzygeneracyjnej, Warszawa: Scholar.
Kurpas, Donata. 2018. Reakcje i potrzeby psychiczne chorych i ich rodzin, W: Opieka paliatywna, poradnik dla lekarzy i pielęgniarek rodzinnych oraz rodzin pacjentów, red. Elżbieta Krajewska-Kułak, et. al.. 219-229. Warszawa: Engram Difin.
Mordarski, Sylwester. Trypka, Elżbieta. 2013. Oswoić ból. Jak skutecznie radzić sobie z bólem fizycznym i psychicznym w wieku senioralnym, Wrocław: Biblioteka Nestora.
Mularska-Kucharek, Monika, Czernik, Ewa. 2016. Jesień życia? Wiosna możliwości, Przewodnik po późnej dorosłości, Łódź: Wyd. Uniwersytet Łódzki.
Pięta, Jan. 2014. Pedagogika czasu wolnego, Warszawa: Frel.
Rachel, Wojciech., Datka, Wojciech. Zyss, Tomasz, Zięba, Andrzej. 2014. Obciążenie opiekunów pacjentów z otępieniem w chorobie Alzhaimera, Gerontologia Polska, 1 (2014), 14-23.
Racław, Mariola. 2012. Opiekunowie nieformalni. Krótkookresowa funkcjonalność nieopłaconej pracy, W: red. Józefina, Hryniewicz, O sytuacji ludzi starszych, 71-82. Warszawa: Rządowa rada Ludnościowa.
Radecki, Edward. 2019. Potrzeby seniorów – wyzwania i zarządzanie nimi w ramach polityk publicznych. Razem czy osobno?, Około pedagogii, 1(2019), 23-37.
Raś, Paweł. Opala, Grzegorz. Ochudło, Stanisław. 2005. Kwestionariusz poczucia obciążenia osób opiekujących się chorymi z otępieniem — nowe narzędzie badawcze, Psychogeratria Polska, 2(2005), 21–32.
Szatur-Jaworska, Barbara. Błędowski, Piotr. Dzięgielewska, Małgorzata. 2006. Podstawy gerontologii społecznej, Warszawa 2006.
Szukalski, Piotr. 2017. Sytuacje rodzinne i potrzeby opiekuńcze ludzi w podeszłym wieku w Polsce, W: red. Mateusz, Cybulski. Elżbieta, Krajewska-Kułak, 209-221, Opieka nad osobami starszymi. Przewodnik dla zespołu terapeutycznego, Warszawa: PZWL.
Szweda-Lewandowska, Zofia. 2014. Modele opieki nad osobami niesamodzielnymi, W: Koczur, Wiesław. Rączaszek, Andrzej. Polityka społeczna wobec problemu bezpieczeństwa socjalnego w dobie przeobrażeń społeczno-gospodarczych, 215-224. Katowice: Wydawnictwo UE.
Szweda-Lewandowska, Zofia. 2017. Opieka nad osobami starszymi, Wspierający i wspierani, Łódź: Wyd. Uniwersytet Łódzki.
Wróblewska, Izabela. 2017, Opiekun osoby starszej – skutki psychologiczne i fizyczne długotrwałej opieki nad bliskimi, W: red. Izabela, Wróblewska. Małgorzata, Dziechciaż. Katarzyna, Wieczorskowska-Tobis, Sławomir, Tobis. Opieka nad osobą starszą niesamodzielną, 125-150, Wrocław: Biblioteka Nestora.
Zięba-Kołodziej, Beata. 2015. Pedagogika opiekuńcza, perspektywy myślenia o rodzinie, Warszawa: Engram Difin.
Publikacje elektroniczne
CBOS.2017. Niepełnosprawni wśród nas. Dostęp 14.02.2021. https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2017/K_169_17.PDF
IPiSS. 2012. Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce. Dostęp 12.02.2021. http://senior.gov.pl/source/raport_osoby%20starsze.pdf
