PRZYWÓDZTWO NAUCZYCIELI W DOBIE ZMIANY EDUKACYJNEJ
DOI:
https://doi.org/10.19251/sej/2022.15(11)Słowa kluczowe:
nauczyciel, uczniowie, przywództwo edukacyjne, edukacja zdalna, edukacja zapośredniczona pandemiaAbstrakt
System edukacji podlega nieustającym zmianom. Jedną z nich, której jesteśmy świadkami jest w ostatnim czasie przejście z nauczania tradycyjnego stacjonarnego w tryb zdalny lub hybrydowy.
Edukacja zapośredniczona dla nauczycieli jest nowym wyzwaniem, jest to codzienne mierzenie się z problemami natury technologicznej, komunikacyjnej i emocjonalnej. Dla wielu z nich jest to nierówna walka, którą podejmują, ponieważ są odpowiedzialni za swoich uczniów, współpracowników oraz szkołę. Nauczanie zdalne rozpoczęło się niespodziewanie. Zarówno uczniowie, nauczyciele i szkoły nie byli na to przygotowani pod względem technicznym, relacyjnym i emocjonalnym, zwłaszcza, że trudno oszacować, kiedy ta sytuacja się zakończy oraz jak długo potrwa.
Technologiczne wyposażenie placówek szkolnych, dostępność sprzętowa i internetowa, cyfrowych materiałów dydaktycznych, metodyka nauczania online oraz poziom kompetencji cyfrowych nauczycieli, uczniów i rodziców sprawiły, że zdalna nauka stała się dużym wyzwaniem dla szkół, ale przede wszystkim dla nauczycieli i uczniów. Nauczanie zdalne
w czasach pandemii przedefiniowało rolę nauczyciela, który z wychowawcy i edukatora staje się powoli przywódcą edukacyjnym, organizującym i przewodzącym całym procesem dydaktyczno-wychowawczym w sieci.
Bibliografia
Avery, Gayle C. 2009. Przywództwo w organizacji. Paradygmaty i studia przypadków. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Bass, Bernard M. I Ralph Melvin Stogdill. 1990. Bass & Stogdill's Handbook of Leadership: Theory, Research, and Managerial Applications. Nowy Jork: The Free Press.
Biernat, Magdalena. 2020. Raport z badań: Edukacja zdalna w czasie pandemii. Warszawa.
Czahajda, Radek. 2020. Przywództwo nauczyciela, a wyniki ucznia – naukowy insight. Dostęp: 20.09.2021. https://epale.ec.europa.eu/pl/blog/przywodztwo-nauczyciela-wyniki-ucznia-naukowy-insight
Dorczak, Roman. 2012. Developmental leadership – an attempt to define specificity
of educational leadership. Zarządzanie Publiczne. Zeszyty Naukowe Instytutu Spraw Publicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, 4(20), 19-26.
Dorczak, Roman. 2018. Znaczenie przywództwa nauczycieli w przywództwie edukacyjnym. W: Przywództwo nauczycieli, red. Joanna Madalińska-Michalak, 44-46. Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Frost, David. 2014. Transforming Education through Teacher Leadership. Cambridge: University of Cambridge.
Goleman, Daniel. 1997. Inteligencja emocjonalna. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
Griffin, Ricky W. 2004. Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hallinger, Philip i Joseph Murphy. 1985. Assessing the instructional management behavior
of principals. The Elementary School Journal, 86(2), 217-248.
Jasińska, Marzena. 2020. Nauczyciel – przywódcą w klasie. Dostęp: 20.09.2021. https://portal.librus.pl/szkola/artykuly/nauczyciel-przywodca-w-klasie-1
Jaskulska, Sylwia i Barbara Jankowiak. 2020. Raport z badań: Kształcenie na odległość
w Polsce w czasie pandemii Covid. Poznań.
Kaczyńska, Malwina. 2015. Nauczyciele wczesnej edukacji – między pasją a cierpiętnictwem. W: Skąd przyszliśmy – dokąd idziemy? Pedagogika wobec wyzwań współczesności,
red. Małgorzata Żytko, 125-142. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Kałużyńska, Malwina Magdalena. 2018. Nauczyciele jako nieformalni przywódcy.
W: Przywództwo nauczycieli, red. Joanna Madalińska-Michalak, 168. Warszawa: Wydawnictwo FRSE.
Kim, JungJoo. 2011. Developing an instrument to measure social presence in distance higher education. British Journal of Educational Technology, 42(5), 763-777.
Leithwood, Kenneth, Alma Harris I David Hopkins. 2008. Seven strong claims about successful school leadership. School Leadership & Management, 28 (1), 27-42.
Leżucha, Magdalena. 2019. Przywództwo edukacyjne jako nowy model zarządzania
w oświacie. W: Edukacja, Terapia, Opieka. Edukacyjne wyzwania w teorii i praktyce pedagogicznej, t. 1. rok 2018/2019, red. Mieczysław Dudek, Wojciech Błażejewski, 80, 92-93. Jarosław: Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej im. Ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu.
Zespół Librus. 2020. Raport z badań: Nauczanie zdalne. Jak zmieniło się na przestrzeni czasu. Raport nr 2 z badania ankietowego. Katowice.
Madalińska-Michalak, Joanna. 2013. Przywództwo edukacyjne: rola dyrektora w kreowaniu kultury organizacyjnej szkoły. W: Przywództwo i zmiana w edukacji, red. Grzegorz Mazurkiewicz, 23-45. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Madalińska-Michalak, Joanna. 2007. Istota i modele przywództwa szkolnego. W: Przywództwo w szkole, red. Joanna Madalińska-Michalak, 9. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Madalińska-Michalak, Joanna. 2015. Dyrektor szkoły liderem – inspiracje i perspektywy. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Madalińska-Michalak, Joanna. 2010. Przywództwo edukacyjne w budowaniu potencjału szkoły. W: Przywództwo edukacyjne w teorii i praktyce, red. Stefan M. Kwiatkowski, Joanna Madalińska-Michalak. Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
Mazurkiewicz, Grzegorz. 2010. Przywództwo edukacyjne – nowy paradygmat zarządzania
w oświacie. W: Przywództwo edukacyjne w teorii i praktyce, red. Stefan M. Kwiatkowski, Joanna Madalińska-Michalak, 129. Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
Northouse, Peter G. 2007. Leadership: Theory and Practice. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
Nowak-Dziemianowicz, Mirosława. 2020. Edukacja to relacja. Czym jest i czym być może edukacja zdalna i jakie niebezpieczeństwa się z nią wiążą? III Międzynarodowa Konferencja Naukowa Edukacja wobec wyzwań i zadań współczesności i przyszłości. Suchedniów.
Pearce, Craig L. I Jay A. Conger. 2003. Shared Leadership: Reframing the Hows and Why is of Leadership. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
Pont, Beatriz, Deborah Nusche I Hunter Moorman. 2008. Improving School Leadership, Volume 1: Policy and Practice. Paryż: OECD Publishing.
Ptaszek, Grzegorz et al. 2020. Raport z badań: Zdalne nauczanie a adaptacja do warunków społecznych w czasie epidemii koronawirusa. Warszawa.
Pyżalski, Jacek. 2020. Edukacja w czasach pandemii wirusa COVID-19. Z dystansem o tym,
co robimy obecnie jako nauczyciele. Warszawa: EduAkcja.
Synal, Jowita i Jolanta Szempruch. 2017. Od zapału do wypalenia? Funkcjonowanie nauczycieli w codzienności szkolnej. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.
Tanaś, Maciej. 2020. O potrzebie kształcenia komplementarnego. III Międzynarodowa Konferencja Naukowa Edukacja wobec wyzwań i zadań współczesności i przyszłości. Suchedniów.
York-Barr, Jennifer I Karen Duke. 2004. What do we know about teacher leadership? Findings from two decades of scholarship. Review of Educational Research, 74(3), 255–316.