UCZEŃ Z ZABURZENIAMI ZE SPEKTRUM AUTYZMU W SZKOLE SPECJALNEJ – ASPEKTY PSYCHOLOGICZNE I PEDAGOGICZNE

Autor

DOI:

https://doi.org/10.19251/sej/2022.16(6)

Słowa kluczowe:

spektrum autyzmu, szkoła specjalna, pomoc psychologiczno-pedagogiczna, wsparcie społeczne, Internet

Abstrakt

Zgodnie z art. 127 Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe, kształcenie specjalne dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością może być realizowane w szkołach ogólnodostępnych oraz szkołach i oddziałach integracyjnych i specjalnych, a zatem rodzice mają pełną możliwość wyboru drogi edukacyjnej ich dziecka. Podstawowym kryterium, przy podejmowaniu tak istotnej z punktu widzenia rozwoju dziecka decyzji, powinno być dopasowanie do jego indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, co stwarza szansę na osiągnięcie progresu rozwojowego. Część dzieci i młodzieży z zaburzeniami ze spektrum autyzmu obowiązek szkolny realizuje w szkołach specjalnych – placówkach, których dorobek trudno kwestionować. Doświadczenie kadry pedagogicznej, potencjał szkoły specjalnej przekładają się na możliwość uzyskania specjalistycznej, wielokierunkowej pomocy zarówno dla ucznia z niepełnosprawnością, jak i jego rodziny.

Celem artykułu jest przedstawienie wybranych aspektów dotyczących edukacji, wychowania, opieki i terapii dzieci i młodzieży z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W niniejszym tekście podjęta zostanie także kwestia pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla rodziców dzieci i młodzieży z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, którzy wspierając, sami doświadczają stresu i psychofizycznego obciążenia. Pandemia koronawirusa i będąca jej konsekwencją konieczność wdrożenia nauczania zdalnego pokazały potrzebę tworzenia i doskonalenia narzędzi i sposobów przekazywania wiedzy i kształtowania umiejętności uczniów w formie online. Stąd fragment opracowania poświęcony zostanie na przegląd możliwości wykorzystania Internetu do wspomagania terapii oraz edukacji zdalnej z uczniami z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Cel opracowania zostanie zrealizowany na bazie analizy literatury naukowej, przepisów prawa oświatowego oraz rekomendowanych zasobów internetowych

Bibliografia

Almandil, Noor et al. 2019. Environmental and genetic factors in Autism Spectrum Disorders. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(658). DOI: 10.3390/ijerph16040658.

Ardic, Avsar. 2020. Relationship between parental burnout level and perceived social support levels of parents of children with autism spectrum disorder. International Journal of Educational Methodology, 6(3), 533-543. DOI: 10.12973/ijem.6.3.533.

Bednarek, Dorota. 2016. Zawód psycholog. Regulacje prawne i etyka zawodowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Benson, Paul R. 2012. Network characteristics, perceived social support, and psychological adjustment in mothers of children with autism spectrum disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42(12), 2597-2610. DOI: 10.1007/s10803-012-1517-9.

Błeszyński, Jacek J. 2009. Wielokierunkowe podejście do diagnozy i wspomagania osób z autyzmem (optymalizacja). Szkoła Specjalna, 1, 18-24.

Bobkowicz-Lewartowska, Lucyna. 2005. Autyzm dziecięcy. Zagadnienia diagnozy i terapii. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

CBOS. 2021a. Społeczny obraz autyzmu. Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej.

CBOS. 2021b. Edukacja zdalna – doświadczenia i oceny. Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej.

Chrościńska-Krawczyk, Magdalena i Mirosław Jasiński. 2010. Autyzm dziecięcy – współczesne spojrzenie. Neurologia dziecięca, 19, 75-78.

Cline R. J. W. and K. M. Haynes. 2001. Consumer health information seeking on the Internet: the state of the art. Health Education Research, 16(6), 671-692.

Czabała, J. Czesław i Helena Sęk. 2007. Pomoc psychologiczna. W: Psychologia. Podręcznik akademicki, red. Jan Strelau, 605-621. T. 3. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Derguy, Cyrielle et al. 2015. Assessing needs in parents of children with autism spectrum disorder: A crucial preliminary step to target relevant issues for support programs. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 40(2), 156-166. DOI: 10.3109/13668250.2015.1023707.

Diagnostic and Statistical Manual. Mental Disorders. 1953. Washington: American Psychiatric Association. Mental Hospital Service.

Drzazga-Lech, Maja i Monika Kłeczek i Marta Ir. 2021. Różne sposoby definiowania autyzmu. Przegląd stanowisk. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, 79, 49-62. DOI: 10.18778/0208-600X.79.03.

Dyduch, Ewa i Małgorzata Trojańska. 2020. Wsparcie ucznia z niepełnosprawnością w okresie zmian edukacyjnych. Szkoła Specjalna, 2, 99-107.

Grabowski, Marek. 2021. Raport: badania postaw wobec nauczania zdalnego. Dostęp: 01.09.2022. https://brpd.gov.pl/wp-content/uploads/2021/01/Raport-z-badania-na-zlecenie-Rzecznika-Praw-Dziecka.pdf.

Grabrucker, Andreas. 2013. Environmental factors in autism. Frontiers in Psychiatry, 3(118), 1-13. DOI: 10.3389/fpsyt.2012.00118.

Gzocha, Piotr i Donata Kurpas. 2011. Chorzy psychicznie w odbiorze społecznym. Family Medicine & Primary Care Review, 13(2), 147-150.

Hartley, Sigan L. and Haley M. Schultz. 2014. Support Needs of Fathers and Mothers of Children and Adolescents with Autism Spectrum Disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders, 45, 1636-1648. DOI: 10.1007/s10803-014-2318-0.

Kanclerz, Bożena. 2020. Realizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole – założenia systemowe a rzeczywistość edukacyjna. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 3, 16-25.

Kanner, Leo. 1943. Autistic disturbances of affective contact. Nervous Child, 2(4), 217-250.

Kim, So H. and Catherine Lord. 2013. The behavioral manifestations of ASD. In: The Neuroscience of Autism Spectrum Disorders, ed. Joseph D. Buxbaum, Patrick R. Hof, 25-67. Elsevier.

Knol-Michałowska, Kamila. 2014. Internet jako źródło informacji o zdrowiu – wady i zalety dla relacji lekarz-pacjent. Perspektywa pacjentów. Hygeia Public Health, 9(3), 389-397.

Krasowicz-Kupis, Grażyna i in. 2019. Diagnoza psychologiczna dla potrzeb edukacji. Standardy dla psychologów pracujących w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.

Kraszewska, Anna i Bożena Kosztyła-Hojna i Izabella Leśniczuk. 2017. Zespół Aspergera. Metody terapii. W: red. Elżbieta Krajewska-Kułak, Cecylia Regina Łukaszuk, Jolanta Lewko, Wojciech Kułak. Holistyczny wymiar współczesnej medycyny. T. 3, 161-170. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.

Kubicki, Paweł. 2019. Wyzwania polityki publicznej wobec osób z niepełnosprawnościami. Warszawa: Polski Instytut Ekonomiczny.

Landowska, Agnieszka i in. 2014. E-technologie w edukacji i terapii dzieci z autyzmem w Polsce. EduAkcja. Magazyn edukacji elektronicznej, 2(8), 42-48.

Luther, Edith H., Daryl L. Canham and Virginia Young Cureton. 2005. Coping and social support for parents of children with autism. The Journal of School Nursing, 21(1), 40-47. DOI: 10.1177/10598405050210010901.

Łoźna, Iwona. 2013. Osobowość pedagoga specjalnego – refleksje nauczyciela. Szkoła Specjalna, 4, 285-292.

Martens, Anna. 2012. Formy i normy – język komunikacji internetowej, rozważania wstępne. Komunikacja Społeczna, 2, 20-28.

Meyer, Robert. 2003. Psychopatologia. Gdańsk: GWP.

nik.gov.pl. 2022.NIK o wsparciu osób z autyzmem i zespołem Aspergera w przygotowaniu do samodzielnego funkcjonowania. Dostęp: 05.09.2022. https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/wsparcie-osob-z-autyzmem-i-zespolem-aspergera.html.

Perzanowski, Tadeusz. 2013. Najczęstsze błędy w postępowaniu z rodzicami dzieci autystycznych. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 5, 27-31.

pg.edu.pl. 2021. Przyjazne aplikacje pomagają dzieciom z autyzmem rozwijać różnorodne umiejętności. Dostęp: 05.09.2022. https://pg.edu.pl/aktualnosci/2021-06/przyjazne-aplikacje-pomagaja-dzieciom-z-autyzmem-rozwijac-roznorodne.

Pisula, Ewa. 2000. Autyzm u dzieci. Diagnoza, klasyfikacja, etiologia. Warszawa: PWN.

Pisula, Ewa. 2016. Autyzm. Przyczyny, symptomy, terapia. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.

Premack, David and G. Woodruff. 1978. Does the chimpanzee have a “theory of mind”? Behavior and Brain Sciences, 4, 515-526.

Ramashwami, Gokul and Daniel Geschwind. 2018. Genetics of Autism Spectrum Disorder. In: ed. Daniel Geschwind, Henry Paulson and Christine Klein. Handbook of Clinical Neurology, 321-329. Elsevier.

Rynkiewicz, Agnieszka. 2011. Programy komputerowe oraz Internet w edukacji i terapii osób dotkniętych zaburzeniami ze spektrum autyzmu. W: red. Ewa Pisula, Kamilla Bargiel – Matusiewicz, Katarzyna Walewska. Oblicza rehabilitacji, 99-115. Warszawa: Medipage.

Sauer, Ann Katrin et. al. 2021. Autism Spectrum Disorders: Etiology and Pathology. In: Autism Spectrum Disorders, ed. Andreas Grabrucker, 1-15. Brisbane: Exon Publications.

Sęk, Helena. 2001. O wieloznacznych funkcjach wsparcia społecznego. W: Psychologia kliniczna i psychologia zdrowia, red. Lidia Cierpiałkowska, Helena Sęk, 13-31. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Treffert, Darold. 2009. The savant syndrome: an extraordinary condition.

A synopsis: past, present, future. Philosophical Transactions of The Royal Society, 364(1522) 1351-1357. DOI: 10.1098/rstb.2008.0326.

Winczura, Barbara. 2018. Wczesne rozpoznawanie zaburzeń ze spektrum autyzmu – symptomy ryzyka, diagnoza wstępna, badania przesiewowe. Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, 22, 73-103.

Wolski, Andrzej. 2013. Ograniczone, powtarzające się i stereotypowe wzorce zachowań, zainteresowań i aktywności małych dzieci ze spektrum autyzmu. Konteksty Pedagogiczne, 1, 45-61.

Zielińska, Jolanta. 2021. Internet jako źródło informacji na temat zaburzeń ze spektrum autyzmu w opinii terapeutów i rodziców. Roczniki Pedagogiczne, 13(49), 33-51.

Akty prawne

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 lutego 2013 roku w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 199, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1578, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach szkołach i placówkach (Dz.U. z 2017 r. poz. 1591, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1743, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 373, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z 2019 r. poz. 639, z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 lipca 2022 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych, i doradców zawodowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1610).

Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 1991 r. poz. 425, z późn. zm.).

Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59, z późn. zm.).

##submission.downloads##

Opublikowane

2022-12-23

Numer

Dział

Articles