PSYCHOLOGICAL PREDISPOSITION AND LEADERSHIP COMPETENCES... OF FUTURE POLISH SCHOOL HEADMASTERS - RESEARCH RESULTS
DOI:
https://doi.org/10.19251/sej/2021.13(11)Słowa kluczowe:
profil osobowości, potencjał intelektualny, kompetencje przywódcze, dyrektorzy szkół, filozofia zarządzania, polityka edukacyjnaAbstrakt
W artykule przedstawiono wyniki badań, stanowiące część większego projektu badawczego, którego inspiracją była krytyczna ocena jakości procedur konkursu na stanowisko dyrektora szkoły. Obecnie funkcjonujące rozwiązania, są nieadekwatne, brak jest kompleksowej wizji dotyczącej jakości przywództwa, zdolności poznawczych i pożądanego profilu osobowościowego dyrektorów polskich szkół. Głównym celem prezentowanych badań była empiryczna identyfikacja predyspozycji psychologicznych (osobowościowych i intelektualnych) i kompetencji menedżerskich nauczycieli – potencjalnych kandydatów na dyrektorów. W toku badań przeanalizowano profile 162 aktywnych nauczycieli za pomocą wystandaryzowanych narzędzi diagnostycznych i kwestionariuszy. W efekcie udało się zidentyfikować potencjał nauczycieli w zakresie wybranych predyspozycji i filozofii zarządzania.
Bibliografia
Adamiec, Marek i Barbara Kożusznik. 2000. Zarządzanie zasobami ludzkimi. Aktor- Kreator-Inspirator, Kraków: AKADE.
Blanchard, Ken et al. 2007. Przywództwo wyższego stopnia. Blanchard o przywództwie i tworzeniu efektywnych organizacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Blanchard, Ken, Zigarmi, Drea, Zigarmi Patricia. 2008. Jednodniowy menedżer i przywództwo. Przywództwo sytuacyjne i lepsza komunikacja na linii przełożony- podwładny, Warszawa: MT Biznes.
Cattell, Raymond. 1963. Theory of fluid and crystallized intelligence: A critical experiment. Journal of Educational Psychology, 54, 1–22, https://doi.org/10.1037/h0046743
Chin, Joseph. 2007. Meta-analysis of transformational school leadership effects on school outcomes in Taiwan and the USA, Asia Pacific Education Review, 8(2), 166–177.
Condon, Christopher and Matthew Clifford. 2012. Measuring Principal Performance. How Rigorous Are Commonly Used Principal Performance Assessment Instruments? Washington: A Quality School Leadership Issue Brief. Revised, AIR, https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED565757.pdf (access: 20.09.2020).
Costa, Paul and Robert McCrae. 1992. Four ways Five Factors are basic, Personality and Individual Differences, 13, 653-665, https://doi.org/10.1016/0191-8869(92)90236-I
Creemers, Bert and Gerry Reezigt. 1996. School level conditions affecting the effectiveness of instruction, School Effectiveness and School Improvement, 7,197–228, https://doi.org/10.1080/0924345960070301
Dorczak, Roman. 2009. Zarządzanie w edukacji – wyzwania i możliwości, Zarządzanie Publiczne, 2 (6), 11-26, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/24878/ dorczak_zarzadzanie_w_edukacji_2009.pdf?sequence=1&isAllowed=y (access:23.11.2020).
Dorczak, Roman. 2012a. Specyfika zarządzania w edukacji - rozwój indywidualny człowieka jako wartość centralna, Zarządzanie Publiczne, 3, 42-52, doi:10.4467/20843968ZP.12.015.0702
Dorczak, Roman. 2012b. Dyrektor szkoły jako przywódca edukacyjny – próba określenia kompetencji kluczowych, W: Przywództwo i zmiana w edukacji. Ewaluacja jako mechanizm doskonalenia, ed. Grzegorz Mazurkiewicz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dorczak, Roman. 2015. Zarządzanie i przywództwo w edukacji - gdzie jesteśmy i dokąd zmierzamy, W: Przywództwo edukacyjne. Próba zmiany, ed. Roman Dorczak, Grzegorz Mazurkiewicz, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dorczak Roman i Jakub Kołodziejczyk. ed. 2015. Raport kompetencji przywódczych kadry kierowniczej szkół/placówek w Polsce, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dzierzgowska, Irena. 2000. Dyrektor w zreformowanej szkole, Warszawa: CODN.
Elsner, Danuta. 1999a. Doskonalenie kierowania placówką oświatową. Wokół nowych pojęć i znaczeń, Chorzów: Wydawnictwo Mentor.
Elsner, Danuta. 1999b. Dwadzieścia problemów pracy własnej dyrektora szkoły, Jelenia Góra: OFEK.
Gawrecki, Lechosław. 2003. Kompetencje menedżera oświaty. Poradnik dla dyrektorów
szkół i innych placówek edukacyjnych oraz pracowników prowadzących i nadzorujących,
Poznań: Wydawnictwo eMPi2.
Gawroński, Krzysztof. 2010. Potyczki prawne dyrektora szkoły. Rola prawa w wybranych obszarach zarządzania szkołą, Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Gawroński, Krzysztof i Arkadiusz Stefan. 2008. Zarządzanie placówką oświatową, Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Goleman, Daniel. 2004. What makes a leader? Harvard Business Review, http://athena.ecs.csus.edu/~buckley/CSc233/What-makes-a-Leader-HBR.pdf (access: 7.2.2019).
Heck Ronald and Philip Hallinger. 2010. Testing longitudinal model of distributed leadership effects on school improvement, The Leadership Quarterly, 21, 867–885; http://philiphallinger.com/wp-content/uploads/2013/01/Testing-a longitudinal-model-of-distributed-leadership-effects-on-school-improvement.pdf (access: 25.11.2020).
Heck Ronald and George Marcoulides. 1996. The assessment of principal performance: A multilevel evaluation approach, Journal of Personnel Evaluation in Education, 10(1), 11–28.
Katz, Robert. 1974. Skills of an Effective Administrator, Harvard Business Review, https://hbr.org/1974/09/skills-of-an effective-administrator (access: 10.08.2018).
Komorowski, Tadeusz. 2008. Dyrektor szkoły- pracodawca, menedżer, pracownik, Poznań: Wydawnictwo eMPi2
Król Ireneusz i Józef Pielachowski. 1993. Organizacja i kierowanie szkołą: narzędzia i techniki organizacyjne dyrektora szkoły, Warszawa-Poznań: Polski Dom Wydawniczy Ławica.
Kwiatkowski, Stefan. 2004. Kwalifikacje zawodowe nauczycieli- wciąż otwarty problem badawczy, Edukacja, 4, 26-32.
Kwiatkowski, Stefan. 2006. Dyrektor placówki oświatowej jako przywódca, W: Przywództwo w szkole, red. Joanna Michalak, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Kwiatkowski, Stefan, Michalak Joanna, Nowosad Inetta. red. 2011. Przywództwo edukacyjne w szkole i jej otoczeniu, Warszawa: Delfin.
Kwiatkowski, Stefan i Joanna Madalińska-Michalak. red. 2014. Przywództwo edukacyjne. Współczesne wyzwania, Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Marzano, Robert, Waters Timothy, McNulty Brian. 2005. School Leadership that Works: From Research to Results, Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Mazurkiewicz, Grzegorz. 2011. Przywództwo edukacyjne. Odpowiedzialne zarządzanie edukacją wobec wyzwań współczesności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
McGregor, Douglas. 1960. The human side of enterprises, New York: McGraw-Hill.
Melosik, Zbyszko. 2014. Raport o kształceniu dyrektorów w Unii Europejskiej i USA, Warszawa: ORE.
Michalak, Joanna. red. 2006. Przywództwo w szkole, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Nalaskowski, Stanisław. 2001. O kierowaniu szkołą, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
National Association of Elementary School Principals in partnership with Collaborative Communications Group, Leading Learning Communities: Standards for What Principals Should Know and Be Able To Do https://www.naesp.org/sites/default/files/resources/1/Pdfs/LLC2-ES.pdf (access: 4.4.2018).
Pielachowski, Józef. 2009. Organizacja, kierowanie i nadzór pedagogiczny w szkole. Poradnik dla dyrektorów szkół oraz pracowników organów prowadzących i nadzorujących szkoły, Poznań: Wydawnictwo eMPi2.
Pyżalski, Jacek. 2014. Kompetencje przywódcze dyrektorów szkół i placówek w krajach Unii Europejskiej oraz w Stanach Zjednoczonych, Warszawa: ORE.
Rosalska, Małgorzata. 2016. Dyrektor szkoły – administrator, menedżer, przywódca. Między szkolną codziennością a polityką oświatową, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Sergiovanni, Thomas. 1984. Leadership and excellence in schooling. Excellence schools need freedom within boundaries http://www.ascd.org/ASCD/pdf/journals/ed_lead/el_198402_sergiovanni.pdf (access: 9.12.2020).
Sergiovanni, Thomas. 2001. Leadership. What’s in it for schools? London-New York: Routledge Falmer.
Spearman, Charles. 1923. The nature of intelligence and principles of cognition, London: Macmillan & Co, http://digamoo.free.fr/spearman1923.pdf (access: 12.11.2020).
Szafran, Joanna. 2013. Menadżer-przywódca. Uwagi o roli dyrektorów szkół w zarządzaniu zmianami, Studia Edukacyjne, 27, 75-93.
Szafran J. (2014), (Nie) tylko: za ile? Motywacja jako element nowoczesnego zarządzania szkołą, Studia Edukacyjne, 32, 147-167.
Szafran, Joanna. 2018. Zarządzanie w oświacie a kompetencje psychologiczne dyrektorów, Zarządzanie Publiczne, 1 (41), 91-104, DOI:10.4467/20843968 ZP.18.007.8236
Szafran, Joanna. 2019. Szkolni protagoniści. Predyspozycje i kompetencje kierownicze, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Śliwerski, Bogusław. 2008. Jak zmieniać szkolę? Studia z polityki oświatowej i pedagogiki porównawczej, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Śmietańska, Justyna. 2016. Talent menedżerski w oświacie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. O systemie oświaty, Dz. U. z 1991, Nr 95, poz. 425.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 lutego 1999 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać osoby zajmujące stanowiska dyrektorów oraz inne stanowiska kierownicze w przedszkolach oraz w poszczególnych typach szkół i placówek, Dz. U. Nr 14, poz. 126.
