Wyuczona bezradność w pełnieniu ról społecznych jako efekt stygmatyzacji osób z niepełną sprawnością

Autor

  • Lidia Marszałek Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku

Abstrakt

DOI: 10.19251/sej/2020.11(3)

Pomimo wielu zmian w postrzeganiu osób z niepełnosprawnością w ostatnich latach, ciągle jednak daje się zauważyć negatywne podejście niektórych środowisk czy też poszczególnych osób do tej grupy społecznej. Źródła tego podejścia można doszukiwać się w mechanizmach ludzkiego funkcjonowania, wyjaśnianych przez różne koncepcje psychologiczne i socjologiczne. Uruchomienie tych mechanizmów wywołuje negatywne konsekwencje dla rozwoju i życia osób z niepełnosprawnością, często blokując ich indywidualną aktywność i chęć uczestniczenia w życiu społecznym. Prezentowany tekst ma na celu uświadomienie czytelnikom zasad działania tych mechanizmów, gdyż wiedza na ten temat może sprawić, iż wielu ludzi może zdać sobie sprawę z irracjonalności własnych zachowań i zmienić własne podejście do osób z niepełnosprawnością.

Bibliografia

Alloy, Lauren and Abramson LynnYvonne. 1979. Judgment of contingency in depressed and nondepressed students : Sadder but wiser? Journal of Experimental Psychology. General, 108, 441 – 485.

Bandura, Albert. 1977. Self-efficacy in human agency, American Psychologist, 37, 122 –147.

Becker, Howard. 1963. Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance. New York: The Free Press of Glencoe.

Bettelheim, Bruno. 1989. Rany symboliczne. Tłum. Danek, Danuta. Warszawa: Czytelnik.

Błeszyńska, Krystyna. 2001. Niepełnosprawność a struktura identyfikacji społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.

http://www.tus.org.pl/uploads/dokumenty/22kroki/13_deklaracja_madrycka.pdf, dostęp 23.04.2020

Deklaracja z Salamanki, https https://rownosc.info/media/uploads/deklaracja_z_salamanki. pdf dostęp 24.04.2020

Domachowski, Waldemar i Jolanta Miluska 1984. Teoria atrybucji. W: Z zagadnień psychologii społecznej. red. Waldemar Domachowski, Stanisław Kowalik i Jolanta Miluska. Warszawa: PWN, 120 – 134.

Freidson, Eliot. 1970. Profession of Medicine: A Study of Applied Knowledge, New York: Dodd Mead.

Gliszczyńska, Xymena. 1983. Poczucie sprawstwa. W: Człowiek jako podmiot życia społecznego. red. Xymena Gliszczyńska Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław-

-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, 133-166.

Goffman, Erving. 1961. Asylums. Essays on the Social Situation of Mental Patiens and Other Inmates, New York: Anchor Books.

Hiroto, Donald. 1974. Locus of control and learned helplessness. Journal of Experimental Psychology,102 (2), 187 – 193. doi.org/10.1037/h0035910

Kofta, Mirosław. 1983. Wolność wyboru. W: Człowiek jako podmiot życia społecznego. red. Xymena Gliszczyńska. Wrocław: Ossolineum, 103–132.

Kofta, Mirosław. 1991. Człowiek jako przyczyna zdarzeń. W: Złudzenia, które pozwalają żyć. red. Mirosław Kofta i Teresa Szustrowa, Warszawa: PWN, 199–225.

Lemert, Edwin. 1951. Social Pathology. A Systematic Approach to the Theory of Sociopathic

Behavior, New York: McGraw – Hill.

Łoś, Maria. 1976. Teorie społeczeństwa a koncepcje dewiacji. W: Zagadnienia patologii społecznej. red. Adam Podgórecki, Warszawa: PWN, 168-185.

Manstead, Antony at al. 1996. Psychologia społeczna, redakcja naukowa wydania polskiego

Janusz Czapiński, Warszawa: Jacek Santorski & Co.

Miller, Dale and Michael Ross. 1975. Self-serving biases in the attribution of causality: Fact or fiction? Psychological Bulletin, 82, 213 – 225, doi: doi.org/10.1037/h0076486.

Parsons, Talcott. 1951. The Social System. New York: Routledge and Kagan.

Prusiński, Tomasz. 2015. Psychologiczne rozumienia wolności. Przegląd prób konceptualizacyjnych. Psychologia wychowawcza, 7, 24 – 44. doi: 10.5604/00332860.1161564

Przetacznik-Gierowska, Maria i Maria Tyszkowa. 2002. Psychologia rozwoju człowieka, t.1, Warszawa: PWN.

Roth, Susan and Larry Kubal. 1975. Effect of noncontingent reinforcement on tasks of differing importance: Facilitation and learned helplessness. Journal of Personality

and Social Psychology, 32, 680 – 691.

Rotter, Julian. 1954. Social learning and clinical psychology, New York: Englewood Cliffs, Prentice-Hall. Seligman, Martin. 1993. Optymizmu można się nauczyć, tłum. Andezj Jankowski. Media Rodzina of Poznań, Inc., Poznań

Sędek, Grzegorz. 1983. Przegląd badań i modeli teoretycznych zjawiska wyuczonej bezradności. Przegląd Psychologiczny 26(6), 587 – 610.

Sędek, Grzegorz. 1991. Jak ludzie radzą sobie z sytuacjami, na które nie ma rady? W: red.

Mirosław Kofta i Teresa Szustrowa, Warszawa: PWN, 226-248.

##submission.downloads##

Opublikowane

2020-10-15

Numer

Dział

Articles